Tijdens zijn vakantie in Polen liep de Hollandse Kunstschilder Theo Huson in 1988 door Warschau. In een boekhandel bladerde hij in een oorlogsblad getiteld: Powstanie Warzawski (opstand Warschau 1944). In het boek viel zijn oog op een bijzondere mooie vrouw. Hij had het zachte profiel gezien van haar gezicht, op de foto is Ewa werkelijk mooi haar volle donkere haar in een kroon gekamd, haar zachte schaduwen onder haar ogen, een klassiek gezicht. Ik pakte steeds het boek waar zij in stond. Helaas kon ik haar verhaal toen niet vertalen, uiteindelijk heeft iemand het vertaald. Tot mijn verbazing was Ewa ook met kunst bezig. Zij is geboren in 1920 in Katowice (Polen) op de Kuseiuszkostrabe nr. 19. Haar moeder Irena was een beroemde zangeres en proffesor op de muziekacademie in Katowice. Haar vader ingenieur Konstanty Faryasweski was directeur van de kolemijn 'Flora'. Ewa werd grootgebracht in een aristocratische mileu waar schrijvers, kunstenaars en ministers over de vloer kwamen. Later hebebn haar ouders Ewa naar de katholieke school beneden Krakow gestuurd. Zij had een begaafd talent. Voor de 2e wereldoorlog had zij toelatingsexamen gedaan voor de kunstacademie met goede cijfers afgelegd. Hr. Strokowski een neef van Ewa's moeder herinderde zich wat een temperamentvol en vrolijk meisje zij was. Tijdens ontmoetingen met gasten tekende zij karikaturen. Jammer genoeg is niks bewaard gebleven. Met het keukenmeisje haalde Zij grappen uit o.a. om de hoek te kijken met een gezichtsmasker. Begaafd was zij ook op de piano. Tijdens de overweldiging van Polen in 1939 hebben de Duitsers de familie Faryaszweska uit de woning in Katowice verdreven. Zij vertrokken naar Sosnowits waar zij bij een beroemde fabrikant Schoen hebben gewoond. Ewa is naar Warschau gereisd en begint gelijk haar studie op de kunstacademie. Zij was verder padvinster in de omgeving van Kuznicia. Tijdens de opstand in 1944 streed Ewa in Bataljon Wigry (landleger) Armia Krajowa als verzetsstrijdster, koerierster. In deze opstand vochten ook Ewa's zuster en haar broer. Daar Ewa met kunst bezig was gaf men haar de belangrijke opdracht om een documentatie te maken van brandend Warschau. Met een fotoapparaat en tekenblok heeft ze door stad gezworven o.a. met andere verzetsmensen probeerde ze zoveel mogelijk kunst te redden. Theo Huson verteld dat hij bij oud verzetsmensen die Ewa gekend heeft, foto's gezien heeft die Ewa gemaakt heeft en ook geplaatts zijn in een boek. Tijdens zo'n opdracht kwam Ewa met andere mensen uit een met water gevulde keldergang gelegen onder het centrum van Warschau, tijdens het oversteken van deze straat ontplofte een granaat vlakbij haar, met zeer zware verwondingen aan haar beide benen en 2 medestrijders werden gelijk gedood. Ewa's moeder zelf ook gewond na deze ontploffing heeft Ewa toegedekt met haar mantel, daarna heeft ze haar gedragen naar een ziekenhuis, ze heeft nog enkele uren geleefd, zij is gestorven op 24 jarige leeftijd. Een haast provisorisch graf is voor haar gegraven. Na de oorlog is zij opgegraven op het kerkhof Powazki in Warschau. Het ontstaan van het portret van Ewa. Nadat ik wat van de geschiedenis van Ewa wist verteld de schilder werd het een innerlijke strijd die maandenlang duurde, tot haar foto begon te leven uit de vele schetsen ontstond het schilderij van Ewa: gewond schuilend achter een kapot geschoten muur met daarboven Christus aan een gebroken kruis, op de achtergrond het brandende museum genaamd het 'Koningsslot' op de voorgrond het specifieke enorme standbeeld van Zymünta 111. Vele malen heb ik bepaalde gedeeltes overgeschildert zoals ik het wilde hebben en van binnenuit voelde. Wie het schilderij ziet begrijpt wat er in de schilder omging. Na de voltooing van het schilderij werd zijn nieuwsgierig alleen maar steeds groter om nog meer over Ewa te weten te komen, of haar ouders nog leefden enz. Met behulp van Poolse vrienden werd in de Polska kurier een advertentie gezet: 'Wie heeft Ewa gekend?' Wie heeft Ewa gekend? Toen kwamen de brieven, plus een uitnodiging van de familie Strokowski, uit Sosnovits. In december 1991 was het zover. Theo vertrok met het schilderij naar Polen. De taxichauffeur aldaar wist de straat wel te vinden, nu nog huisnummer 22, maar de nummers hielden al op bij nr. 20. Precies op de rand van een bos, het werd al donker, alleen in de verte tussen de bomen wat licht voor alle zekerheid daar maar even kijken, maar dit kon het natuurlijk niet zijn, een prachtig huis met een dak ondersteund door talrijke pilaren, een groot bordes dat trapsgewijs afliep naar de tuin en op het bordes een heer die wenkte, het huisnummer was nr. 22! Binnen gekomen nam de verbazing alleen maar toe. We stonden in een paleisachtig voorportaal, in het midden daarvan een grote trap met gebeeldhoude trapleuningen. Boven bij de splitsing naar links en rechts, weer Griekse zuilen. In de hal en wanden prachtige schilderijen en overal antieke meubelen, tegemoetkomend op de trap de vrouws des huizes die zich verontschuldigde voor de inrichting; met de woorden, de communisten hebben veel van ons afgepakt. Boven gekomen zaten nog meer familieleden te wachten, ook aan de muur weer mooie schildeijen. Op een bureau lagen foto's van Ewa o.a. zittend aan een lange tafel rijk aan spijzen. De heer Strokowski gaf mij een foto van Ewa ter herrinering, zij was nog mooier dan ik dacht. Het was mij duidelijk dat zij uit een rijke arcristokratische familie kwam. De heer Strokowski vertelde dat zij voor de oorlog landerijen, huizen, een kolemijn en een staalfabriek bezaten. Het nog bewaarde gastenboek, de trots van de familie werd tevoorschijn gehaald is een dankbare herrinering aan betere tijden, aan de vele relatie's, geleerden, kunstenaars, ministers die over de vloer kwamen, mensen die een verhaaltje een gedicht of een tekening in het gastenboek maakten. De heer Stokowski gaf de schilder het oude gastenboek om ook erin iets te schrijven als herinnering aan de Hollands schilder die Ewa ontdekte in een Pools oorlogsboek. Toen kwam het moment Toen kwam het moment dat Theo het schilderij uitpakte. Hoe zou de familie reageren, zou de door hem geschilderde vrouw voor hen die Ewa van toen zijn? Een golf van ontroering ging door de kamer, zakdoeken worden gepakt, Ewa, dat is ze, zo hebben we haar gekend. De familie vroeg of ik het schilderij achter wou laten om het aan andere mensen te laten zien die Ewa gekend hebben. Na wederzijds overleg werd besloten om een goede bestemming te vinden voor het schilderij. Tenslotte stelde de Hr. Strokowski voor om nog even het huis te bekijken, beneden opende hij een deur. We zagen een prachtige lange kamer met grote kroonluchters aan de muur veel antiek en schilderijen. Ik nam afscheid aldus de schilder een ervaring, een avontuur rijker nam ik mee terug naar Holland. Een maand later kwamen bij mij in de bus de eerste krantenknipsels, tijdschriften binnen en vertelden over de Hollandse schilder de (muze) romance met een Poolse verzetsstrijder. In december 1992 stond een groot artikel hierover in de Poolse (panorama) weektijdsschrift), die word verspreid over heel Polen, ze schrijven o.a. over zijn kerkinterieurs, een groot kunstenaar uit Holland is gekomen en natuurlijk over het schilderij van Ewa. December 1993, artikel over Theo Huson in tijdschrift Ekspres Zaglebiowski. December ontving ik dat tijdschrift met een artikel over mij met een geplaatste foto met de familie Strokowski erop en de staatsminister J. Ziotkowski tijdens zijn overhandiging van mijn schilderij aan de minister. Het schilderij van Theo Huson, Ewa Faryasweska heeft een ere-plaats op het Hoofdministerie te Warschau in een salon waar de hoge buitenlandse gasten worden ontvangen.