Afbeelding van Sergio Albiac

Wat is Generative Art?

Generative Art is een kunstvorm uit de Westerse maatschappij en betekent vanuit het Engels niets meer dan generatieve kunst. Deze kunst wordt vaak gemaakt met een computer. De kunstenaar maakt van te voren zorgvuldig een plan met instructies wat de computer wel en niet mag laten uitbeelden. Beelden die al gemaakt zijn op de computer, of die al zijn uitgeprint, kunnen ook nog steeds Generative Art genoemd worden. Het is echter leuker om deze kunstvorm zelf in actie te zien. Het is namelijk vaak ook mogelijk om een ander beeld te laten genereren, wanneer er gebruik is gemaakt van willekeurige berekeningen. Op deze manier is het beeld dat ontstaat steeds anders. Soms kan men ook van te voren of tijdens de berekening van een beeld beïnvloeden hoe het er op dat moment moet gaan uitzien.

Zoals eerder werd gezegd, wordt Generative Art vaak met de computer gemaakt, maar niet altijd. Het creatieve proces dat een beeldend kunstenaar doorloopt, kan echter ook gezien worden als een soort berekening dat naar een esthetisch eindresultaat streeft. Duits kunstenaar Manfred Mohr is van mening, dat men behoort te accepteren dat deze "berekening" kan worden afgeleid van het menselijke gedrag. Een voorbeeld waarbij men geen computer hoeft te gebruiken, is dat men met een dobbelsteen kan gooien en aan de hand van het aantal ogen beslist hoeveel stippen er worden geschilderd op een schildersdoek. De kleur en de positie van de stippen kan dan willekeurig worden gekozen. Het medium is hier dus de mens en de dobbelsteen, in plaats van de computer.

Voordat er verder wordt op ingegaan hoe men een Generative kunstwerk met de computer zelf kan maken, bespreken we eerst hoe deze kunstvorm ontstaan is.

Vroege pioniers

De eerste kunstwerken die door een computer waren gegenereerd, waren gemaakt door wetenschappers Georg Nees en Frieder Nake in de jaren ‘60. Deze kunstwerken werden direct uitgevoerd met een printer en computer, maar het was nog niet volledig digitaal te noemen. Eind jaren ‘80 kon men beelden in herhalende vorm, ofwel "fractals" op de computer maken. Deze vorm was wel digitaal te noemen, omdat men het beeld in het computergeheugen kon opslaan. Dit was van belang om later nog het beeld verder aan te passen met de computer.

Aan het begin van de kunstvorm Generative Art stonden dus in eerste instantie wetenschappers die bekwaam waren in de wiskunde. Deze pioniers die zich bezig hielden met voornamelijk de berekeningen, ofwel algoritmen werden "Algoristen" genoemd.

Pionier van Digitale kunst

Een andere pionier Mohr wordt gezien als de voorloper van de Digitale kunst. Mohr is niet een wetenschapper, maar hij begon zijn carrière als "action painter" en jazz muzikant. De stijl van een "action painter" wordt door sommige bedreven Generative art kunstenaars vergeleken met hun kunstvorm. Dit komt door het feit, dat beide kunstvormen bezig zijn met de willekeurigheid, ofwel het toeval. Een "action painter" gooit namelijk willekeurige kleuren spatten verf op steeds een andere positie, die bijdraagt aan de compositie, op een schildersdoek. Mohr had in 1971 al zijn eerste solo tentoonstelling met door de computer gegenereerde kunst in een museum in Frankrijk. Het doel van Mohr was om complexe en verrassende afbeeldingen te laten genereren, die totaal "helder" waren en een transparant onderliggende structuur hadden. Hiervoor werkte hij heel erg zorgvuldig aan zijn vooropgestelde plan, ofwel "algoritme".

Hoe maak je Generative Art?

Het zelf maken van Generative Art wordt steeds populairder en het is ontzettend leuk om te doen. Er is diverse software te verkrijgen op het internet. Bij sommige software moet je helemaal zelf de codes schrijven, zoals bij het programma "Flash" van het softwarebedrijf Adobe.

In Flash kan men diverse elementen aanmaken in een soort bibliotheek die gekoppeld zijn aan illustratieÂ’s die men eerder heeft aangemaakt in de software. Door het gebruik van de codetaal Actionscript code kan je willekeurig elementen uit de bibliotheek halen en er iets mee uitvoeren in de ontwikkelingsruimte, ofwel "stage". Het is bijvoorbeeld mogelijk om de elementen groot of klein te vertonen, gespiegeld of gedraaid. Transparante illustratieÂ’s werken het beste voor een mooi resultaat. Wanneer deze illustratieÂ’s namelijk elkaar overlappen kan men alsnog een gedeelte van de onderste illustratie zien. Het aantal elementen die verschijnen in de stage hangt af van wat men invoert in de Actionscript code.

Nadeel Flash

Een nadeel van Flash is dat het een investering in tijd kost om de codetaal Actionscript onder de knie te krijgen. De codetaal is voor beginners vrij ingewikkeld en vereist dus enige oefening. maar op deze manier heeft men de volledige controle over hoe het eindresultaat er uit gaat zien. Nog een nadeel van Flash is dat het software pakket betaald is en vrij prijzig is.

Voordeel Flash

Het voordeel van Flash is dat men het kan exporteren naar een vector afbeelding, die vervolgens weer volledig kan worden aangepast in Illustrator of Inkscape en daarna volledig kan worden bewerkt in Photoshop voor mooie effecten. Flash helpt ook door de gebruiker bij het voorkomen van een fout in de code een foutenoverzicht te presenteren, wanneer men het uiteindelijke bestand wil bekijken.

Bekend Flash kunstenaar

Joshua Davis is een bekende Generative Art kunstenaars die gebruikt van Flash. Joshua Davis krijgt veel opdrachten om Generative Art te maken voor grote bedrijven, dus als men goed er in is en het werk aanspreekt kan het uiteindelijke werk ook voor een goede prijs door verkopen aan de massa. Deze Flash kunstenaar heeft ook een eigen applicatie genaamd "JD Reflect" in de appstore winkel van Itunes voor 2 Amerikaanse dollars. Deze app is een goede eerste kennismaking met de elementen om zelf te beginnen, vooralsnog even zonder het gebruik van code.

Software zonder code

Er bestaat ook veel software waarbij er geen code zelf hoeft te worden geschreven, maar waarbij men wel de volledige controle over het eindresultaat kan hebben. Bij dit soort software moet men vaak keuzes maken en of met schuifregelaars spelen. Een voorbeeld van software waarbij men geen gebruik hoeft te maken van code is "Apophysis". Apophysis is een gratis programma waarmee men voornamelijk "fractal" kunst kan maken. De software werkt op zowel een computer met het besturingssysteem Microsoft Windows of met het systeem Macintosh.

Apophysis heeft veel functies voor het maken en bewerken van de vlamachtige vormen in een fractal. Wanneer een fractal bijna voltooid is kan men hem eventueel ook verder bewerken in een ander programma\'s, zoals het programma "FLAM3". Er is ook een aparte versie van Apophysis die ondersteuning voor driedimensionale beelden heeft. De broncode van Apophysis is toegankelijk voor iedereen, dus er zijn ook veel aangepaste kopieën van de software op het internet te vinden.

Code

Wanneer men Generative Art wil creëren met het gebruik van code, maar niet al te moeilijk wil beginnen met Flash dan is Nodebox een uitkomst. Met de software Nodebox kan men met code of met Excel documenten diverse afbeeldingen maken. Wanneer men een bestand opent zijn de verbindingen zichtbaar tussen bepaalde elementen, ofwel de nodes, die gevisualiseerd zijn in een klein kader. Vandaar de naam van de software Nodebox. De nodes kan men volledig aanpassen, zodat er een willekeurige afbeelding ontstaat.

Er is nu een divers overzicht gegeven van bestaande software waarbij er gebruik wordt gemaakt van code of met schuifregelaars.

Bekend worden als Generative Art kunstenaar

Experimentele Generative Art projecten wekken meer de interesse op van het grote publiek, dan de standaard beelden die men toch al meestal ziet. Een Generative Art kunstenaar moet dus iets totaal unieks doen om op te vallen. Dit verschild dus niet met een normale kunstenaar. Wanneer een Generative Art kunstenaar iets unieks maakt en het wordt vrij gedeeld door mensen die het werk interessant vonden, heeft de Generative Art kunstenaar daar een groot voordeel aan. De kunstenaar wordt hierdoor namelijk meer bekend door. Iets wat zich snel verspreid onder de massa heet een "viral".

Virale projecten

Een goed voorbeeld van een virale Generative Art project is de promotie rondom een album die uitkwam van een Popband. De gebruiker kon toestemming geven aan een applicatie, om alle interactie momenten met vrienden op het sociale netwerksite Facebook uit te lezen. Nadat er toestemming werd gegeven, werden berichten en fotoÂ’s opgevraagd en op het computerscherm getoond van de bezoeker van de applicatie. Alle berichten en fotoÂ’s bewogen sierlijk in beeld onder de begeleiding van een muzieknummer van de Popband. Nadat het nummer was afgelopen vormden de berichten en fotoÂ’s een driedimensionale adelaar. De gebruiker kon daarna nog de vogel ronddraaien om er om heen te kijken. Het webadres van deze viral kon ook gedeeld worden met vrienden.

Een andere voorbeeld van een viral is het project "Stardust". Het project Stardust werd gestart door Sergio Albiac. Hij heeft een platform site gemaakt waar hij de bezoekers vraagt om portret fotoÂ’s te uploaden naar zijn Google Drive account. De fotoÂ’s die hij heeft ontvangen zet hij om naar prachtige gegenereerde kunstwerken. Zijn "gezichten" ontvangt hij vanuit heel de wereld en hij plaats de uiteindelijke resultaten het liefst voor een ruimte of hemel omgeving.

Schoolprojecten

Soms wordt een machine gemaakt tijdens een school project werkelijk in productie gebracht. Een team van vijf studenten aan het Franklin W. Olin College of Engineering in 2012 organiseerden een dergelijk project genaamd "Herald Calligraphy" tijdens hun cursus. Het team liet zich inspireren door een schriftelijke kunstvorm en bouwden een kalligrafie robot die realistische kalligrafie produceert. Deze robot heeft een arm met een kalligrafie pen eraan gemonteerd.

De pen kan automatisch op een hele decoratieve manier schrijven. De machine heeft een drie-assige besturing. Het maakt gebruik van een grafische gebruikersinterface waar de gebruiker tekst kan invoeren en opmaken. Dan kan er een opdracht worden doorgegeven aan een microcontroller, die stuurt een stappenmotoren aan die de slagen produceert voor het maken van de tekst.

Een andere ontwikkeling is dat soms ook de uitkomsten van projecten uitmonden als workshops die worden gegeven op scholen. Ayah Bdeir bedacht namelijk het concept "LittleBits". LittleBits zijn kleine elektronicacomponenten die men met magneetjes aan elkaar koppelt. Er zijn LittleBits in vier categorieën: power, input, output en kabels. Het motto van Ayah is dat men de elektronica niet hoeft te begrijpen om er lol mee te kunnen hebben. De LittleBits-componenten zijn namelijk gebruiksklaar. De LittleBits machines zet Ayah in bij haar workshops voor kinderen vanaf acht jaar. Op de LittleBits tekengerei worden tekengerei gemonteerd waarna er willekeurige bewegingen worden gemaakt op papier. Op deze manier kunnen de kinderen leren wat Generative Art is op een leuke manier.

Het bedrijf LittleBits heeft meerdere modules, die ook te koop zijn via hun site. De starterskit bestaat uit tien componenten, die men op tientallen manieren kan gebruiken en combineren. Men kan starterskits kopen of gewoon de losse componenten. Elk component heeft een eigen functie, zoals een druksensor, potmeter of dimmer. LittleBits is een open source concept, en er komen steeds meer modules bij.

Conclusie

Er zijn dus veel mogelijkheden om Generative Art te maken, met of zonder code. De vroege pioniers hebben de nieuwe Generative Art kunstenaars geïnspireerd, maar de nieuwe kunstenaars blijven steeds authentiek. De kunstenaars kunnen bekend worden, organiseren projecten waardoor ze opvallen of zetten hun eindresultaten in bij workshops. Het plezier in Generative Art is het belangrijkste, maar het effect dat het heeft op de maatschappij is dat het bijdraagt aan kennis en de omgeving esthetisch mooier kan maken. Dit effect inspireert de volgende Generative Art pioniers.