Verwijst naar de periode en cultuur die behoren tot de derde tijd in het drieperiodensysteem dat in 1836 werd ontwikkeld door Christian Jürgensen Thomsen. De cultuur van de IJzertijd ontstond meestal wanneer in de Bronstijd het punt werd bereikt waarop de kwaliteit van het ijzer vooral door carboneren, een rol ging spelen bij de vervaardiging van gereedschappen, wapens en werktuigen. De ijzertijd kwam op verschillende tijdstippen in verschillende delen van de wereld tot ontwikkeling, eerst in het Midden-Oosten en Zuidoost-Europa rond 1200 v. Chr. en rond 600 v. Chr. in China. Op de Amerikaanse continenten ontstond de ijzertijd niet vanuit de Bronstijd maar werd door Europese ontdekkingsreizigers geïntroduceerd bij culturen die zich in het stenen tijdperk bevonden.

Verwijst naar een fase in de cultuur van de IJzertijd die opvalt door de specifieke sociale en technologische ontwikkelingen, zoals het mengen van ijzer voor werktuigen.

Verwijst naar een fase in de cultuur van de IJzertijd die wordt gemarkeerd door technologische en sociale ontwikkelingen, zoals carburisatie van ijzer of staal.

Verwijst naar de vroegste fase van de IJzertijd, toen de specifieke functionele eigenschappen van ijzer voor het eerst werden benut, onder meer door het te smeden, en het de plaats van brons begon in te nemen bij de vervaardiging van gereedschappen en wapens.

Verwijst naar de periode en cultuur die wordt geassocieerd met het tweede tijdperk in het drieperiodensysteem dat in 1836 is ontwikkeld door Christian Jürgensen Thomsen. Deze periode kenmerkt zich door het wijdverbreide gebruik van brons, een legering van koper en tin, lood, antimonium of arsenicum bij de vervaardiging van gereedschappen en wapens. De Bronstijd ontwikkelde zich op verschillende momenten in verschillende delen van de wereld, vanaf circa 3500 v. Chr. in Griekenland en China en vanaf circa 1400 v. Chr. in verschillende delen van Europa. In Noord- en Zuid-Amerika is er geen Bronstijd geweest omdat de plaatselijke Steentijdculturen door Europese ontdekkingsreizigers direct met de technologie van de IJzertijd werden geconfronteerd.

Heuveltjes van vergruisde stenen en vaak houtskool, met een haard en een trog erbij. De troggen werden direct uit het gesteente gehouwen en waren daardoor waterdicht, of ze werden waterdicht gemaakt met hout of klei. Men vindt ze in Ierland en Groot-Brittannië en op verschillende plaatsen in Noord-Europa. Ze stammen uit de periode die loopt van het neolithicum en de ijzertijd tot de vroege Middeleeuwen; de meeste zijn ontstaan tussen 1900 en 800 v.Chr. Men denkt dat de vergruisde stenen de resten zijn van stenen die in de haard werden verhit en die men gebruikte om het water in de trog te verwarmen om voedsel te koken, dranken te brouwen, te baden, stoffen te verven of leer te bewerken.

Koperen blaasinstrument dat in de Ijzertijd werd gebruikt door de Kelten, gelijkend op een lange trompet die verticaal wordt gehouden en eindigt in een beker in de vorm van een dierenkop, meestal een zwijn. Werd gebruikt bij oorlogsvoering om de troepen op te hitsen en vijanden te intimideren.

Cultuur en stijl van de Elymianen, oude bewoners van het uiterste westen van Sicilië die volgens klassieke schrijvers van Trojaanse komaf waren. Hun voornaamste centra waren bij Segesta en bij Eryx (Erice). Ze zijn in de Vroege IJzertijd (ca. 1000 tot ca. 500 v.Chr.) archeologisch gezien niet te onderscheiden van hun buren, de Sicani. Ze werden sterk beïnvloed door de stijl van Griekse kolonisten van Sicilië.

Aanduiding voor deels of grotendeels ondergrondse bouwwerken of reeksen ruimten en gangen, waarvan de functie onbekend is, gevonden bij Engelse nederzettingen uit de IJzertijd.

Verdedigingswerken die bestaan uit wallen en greppels die rond een versterkt bouwwerk op een centrale verhoging liggen; veelvoorkomend in het Europa van de bronstijd en de ijzertijd.

Verwijst naar een periode en cultuur in de Late Bronstijd en de Vroege IJzertijd, van circa 1100 tot circa 450 v. Chr. aangetroffen in Centraal- en West-Europa, en genoemd naar een begraafplaats en een zoutmijn in Halstatt (Oostenrijk). Begrafenispraktijken en artistieke stijlen verschilden per tijd en per plaats, maar over het algemeen wordt de cultuur gekenmerkt door de opkomst van handel met omliggende gebieden, door kunstvoorwerpen met symmetrische ontwerpen, geometrische versieringen, vogel- en plantenmotieven, en door de invloed van Italiaanse en mogelijk Griekse kunst.

Verwijst naar een periode en cultuur in de Noord-Europese IJzertijd die floreerde van circa 600 tot circa 300 v. Chr., vooral tussen de rivier de Oder en de Weser. Jastorf kenmerkt zich door specifiek aardewerk en metalen voorwerpen, zoals riemgespen en bladbronzen riemen die werden beïnvloed door de Halstatt-cultuur in het zuiden.

Verwijst naar de ijzertijdcultuur die werd gevestigd in het Minusinsk-bekken van de rivier de Jenisej en die bestond van circa 1200 tot circa 70 v. Chr. Op sites zijn elleboogvormige messen gevonden die verwant zijn aan de messen die tussen de 14de en 11de eeuw v. Chr. in China werden gebruikt tijdens de Shang-periode. Opvallend zijn ook de zuilen met gestileerde ramskoppen of menselijke figuren.

Verdedigingswerk gebouwd bovenop een klif, zodat het enkel bereikbaar is via een smalle strook land en dus makkelijker te verdedigen valt. De meeste dateren uit de Ijzertijd.

Verwijst naar een fase en cultuur van de Europese Kelten in de Late IJzertijd, genoemd naar de archeologische vindplaats La Tène, of De Ondiepe Wateren, bij het Meer van Neuchâtel in Zwitserland. De fase begon in het midden van de 5de eeuw v. Chr. en de cultuur verspreidde zich over Noord-Europa en de Britse Eilanden, om ten slotte halverwege de 1ste eeuw v. Chr. te verdwijnen. La Tène kenmerkt zich door Griekse en Etruskische invloeden op de traditionele Keltische cultuur en door de sterke geografische verspreiding van de Kelten.

Keltische verdedigingsmuren uit de late ijzertijd, die over het algemeen zijn gemaakt van dikke lagen steen die bijeen worden gehouden en versterkt door een kern van houten geraamtes, aan elkaar gezet met ijzeren spijkers en bedekt met een hellende aarden borstwering. Soms met gekapte steen aan de voorkant en afgedekt met een parapet.

Wordt gebruikt voor Europese nederzettingen in de Late IJzertijd en de Romeinse Tijd. Vaak vestingwerken op een heuvel of op andere wijze versterkte eenheden, die als centraal punt dienen in het grondgebied van lokale stammen.

Hoofdkap uit de ijzertijd. Het enige bekende exemplaar is in de negentiende eeuw gevonden in veengrond op de Orcaden. Uit koolstofdatering door het National Museum of Scotland is gebleken dat de kap dateert uit de periode 250-615 n.Chr. Het wordt beschouwd als het oudste en best bewaarde stuk textiel dat in Groot-Brittannië is gevonden. Voor bestudering ervan is ten minste één replica gemaakt.

Verwijst naar een aardewerktraditie uit de prehistorische IJzertijd, gevonden in de Oost-Afrikaanse kuststreek van Kilwa in Tanzania tot aan de rivier de Tana in Kenia.

Verwijst naar een periode en cultuur in de Bronstijd die zich ontwikkelde rond 1500 v. Chr. in Emilia in Noord-Italië en die duurde tot aan de vroege IJzertijd. De term is ontstaan uit ‘Terra marna’ wat ‘rijk land’ betekent in het Emiliaanse dialect en dat verwijst naar de enorme hoeveelheid archeologische overblijfselen die in verband kunnen worden gebracht met de vindplaatsen. De periode wordt gekarakteriseerd door kenmerkende versieringen op wapens en aardewerk, crematie van de doden, en aanpassingen aan een vlak terrein dat onderhevig was aan seizoengebonden overstromingen, zoals paalwoningen beschermd door wallen of bolwerken.

Te gebruiken om aardewerk uit de vroege ijzertijd te beschrijven, karakteristiek voor het Grote Merengebied in Oost-Afrika.

Verwijst naar de periode en cultuur uit de IJzertijd genoemd naar de archeologische vindplaats Villanova, in de buurt van het Italiaanse Bologna. De cultuur kwam voor in Noord- en Midden-Italië en Campanië in de 9de en 8ste eeuw v. Chr. en hield in Noord-Italië stand tot de 6de eeuw v. Chr. De cultuur varieerde in de verschillende streken tijdens de verschillende perioden, maar kenmerkend zijn de begraafplaatsen, wapenuitrusting, wapens, sieraden, grafurnen en ander aardewerk, waaronder dubbel-conische en huisvormige urnen, gedecoreerd met geometrische ontwerpen die werden ingekrast en gestempeld. Veel onderzoekers menen dat de Villanova cultuur zich ontwikkelde uit een tak van de urnenveld- culturen uit Oost-Europa die Italië binnentrokken en daar uiteindelijk werden geconfronteerd werden met de oprukkende Etrusken. Anderen classificeren deze cultuur als het begin van de Etruskische beschaving.

B Verwijst naar de vroegste stadia van de Etruskische cultuur en stijl, voordat de Romeinse invloeden gingen overheersen. Deze periode omvat de Vroege IJzertijd van de 9de eeuw tot circa 675 v.Chr., de oriëntaliserende fase tot circa 575 v.Chr en het eerste deel van de klassieke fase tot circa 400 v.Chr. In classificatiesystemen die de Villanovacultuur van de IJzertijd niet tot de Etruskische cultuur rekenen, begint de vroeg-Etruskische cultuur rond 750 v. Chr.