Verwijst naar de stijlen en culturen op het Italiaanse schiereiland, in het bijzonder in het oude Etrurië, die elementen van de oorspronkelijke Etruskische cultuur combineren met de latere Romeinse cultuur.

Verwijst naar de stijlen en culturen die zich hebben ontwikkeld in Gallië, in het huidige Frankrijk en in het gebied ten zuiden en ten westen van de Rijn, onder invloed van de Romeinse overheersing en cultuur. De term kan ook in engere zin verwijzen naar de stijl en cultuur die zich onder invloed van de Romeinen ontwikkelde onder de Galliërs in Gallië.

Verwijst naar de stijl en cultuur die zich ontwikkelde toen de Romeinen in aanraking kwamen met de Griekse kunst en cultuur en deze probeerden te overtreffen.

Een schrift van minuskels dat in gebruik was als alledaags Romeins schrift vanaf het begin van de 3e eeuw en dat in sommige streken stand hield tot de 8e eeuw.

Verwijst naar de periode, beschaving en artistieke stijl die zich ontwikkelde toen het oude Rome aan macht won en de Griekse en Etruskische invloed op het Apennijnse schiereiland verdrong.De heerschappij en invloed besloegen op den duur een groot deel van Europa, Noord-Afrika, het Midden-Oosten en Klein-Azië. De Romeinse invloed liet zich op vele vlakken gelden, onder meer in de beeldhouwkunst, de schilderkunst, de architectuur, de techniek, de taal, het wegennet, de wetgeving en op vele andere culturele terreinen. De vroege Romeinse kunst en cultuur zijn afgeleid van de Griekse kunst en cultuur, maar ontwikkelden zich geleidelijk tot een eigen stijl, onder invloed van de verschillende kunststijlen uit de verre streken die onder Romeins gezag stonden.

Openbare of particuliere badhuizen in het antieke Rome van gewone proporties. Gebruik 'thermen' voor grote oude Romeinse baden.

Ongestandaardiseerde naam voor een geel aardpigment, meestal met een warme gele kleur en doorgaans afkomstig van een materiaal dat in Italië werd geproduceerd en werd gebruikt in het oude Rome.

Klassiek tinwerk dat 70% tin en 30% lood bevat, met andere elementen zoals ijzer aanwezig als onzuiverheden.

Verwijst naar een type travertijn dat beige, crème, honingkleurig en/of goudkleurig is; klassiek Romeins travertijn is lichter van kleur dan barco.

Verwijst naar de stijlen en culturen die zich ontwikkelden op de Britse eilanden tijdens de Romeinse overheersing.

Symbolen die voor het eerst in het oude Romeinse systeem van numerieke notatie werden gebruikt.

Romeinse zilveren munten die oorspronkelijk een waarde hadden van tien assen. Later verminderden ze in waarde en in zuiverheid. Ze werden vanaf eind 3e eeuw v.C. tot de tweede helft van de 3e eeuw n.C. gebruikt.

Een kanaalvormige, taps toelopende daktegel met een enkele lapnaad.

Een schrift met aan elkaar geschreven hoofdletters dat tot in de 3e eeuw in gebruik was als alledaags Romeins handschrift.

Oud-Romeinse rustbanken die worden gebruikt bij het diner en zodoende meestal geen plank aan het hoofd- en voeteneinde hebben.

Oud-Romeinse zijrafels of dressoirs die meestal een tafelachtig onderstuk en een bovenstuk met planken hebben. Ze worden gebruikt om kostbaarheden te vertonen.

Halfronde of polygonale aanbouwen aan een grotere ruimte. Gebruikelijk in Romeinse basilieken en christelijke kerken.

Beschrijft gebouwen, in het bijzonder klassieke Griekse en Romeinse tempels en gebouwen met een gelijksoortige structuur, met een of meer rijen van acht zuilen aan een of beide zijden.

Romeinse aardewerken drinkbeker in terra sigillata. Werd in Italië gemaakt gedurende de late eerste eeuw voor Christus en in de vroege eerste eeuw na Christus.

Wordt alleen gebruikt in antiek Romeinse context, wanneer er onderscheid wordt gemaakt tussen een heilige omsloten ruimte (een tempel geheten) en het gebouw binnen de omsloten ruimte waar een cultusafbeelding of de schat van een godheid in wordt bewaard.

Antieke Romeinse gebouwen, waarin de staatsschatkamer, tevens het staatsarchief gehuisvest was. LNW.

Aanduiding voor de onhandige, zware Romeinse munten van brons gegoten, over het algemeen uit de 3e eeuw v.C..

De oudste Romeinse geldsoort die hoofdzakelijk bestond uit ruwe, onopgemaakte of niet afgewerkte klontjes brons van verschillend gewicht.

Wordt gebruikt voor oude Romeinse gegoten bronzen munten, gewoonlijk in de vorm van een baar. Ze werden voor 300 v.C. gebruikt en dateren van vóór de aes grave.

Alkoven of zijruimten van het atrium in antieke Romeinse huizen.

Kleine Oudgriekse of Romeinse vaten voor het bewaren van oliën, zalven of parfums; meestal langwerpig van vorm, bijna cilindrisch, en rond aflopend aan de onderkant. Ze hebben ofwel geen handvat ofwel één klein handvat aan de zijkant. Alabastra zijn zo klein dat ze in één hand konden worden gehouden en ook konden worden gedragen aan een touwtje dat ofwel door de smalle hals heen liep, ofwel door kleine lussen op de schouder werd gehaald. De vorm is oorspronkelijk afkomstig uit Egypte, waar de alabastra waren uitgevoerd in glas, faience of albast (de naam is van deze steen afgeleid).

In Romeinse en latere de klassieke stijl imiterende architectuur, de delen van een pijler die steunpunten van een boog vormen, en die een centraal ingewerkte zuil of pilaster flankeren die een architraaf draagt.

Beschrijft gebouwen, in het bijzonder klassieke Griekse en Romeinse tempels en gebouwen met een soortgelijke structuur, met zuilen aan de voor- en achterkant, maar zonder zuilen aan de zijkanten.

Klassieke Griekse en Romeinse opslagvaten in velerlei verschijningsvorm, met meestal een ovale romp met nauwe hals, en met twee of meer handvatten die vanaf de opening of de hals naar de schouders op de romp lopen.

Vaten van uiteenlopende vorm en grootte, gebruikt in kerken en bij kroningsplechtigheden voor het bevatten van vloeistoffen. Ook zijn het vaten uit de (Romeinse en vroeg-christelijke) Oudheid, vaak bolvormig, met een of twee handvatten, die werden gebruikt voor parfum, zalf of het serveren van dranken. Er bestaan ook zogenaamde pelgrimsampullen, in de vroeg-christelijke tijd gebruikt bij martelaarsgraven.

Aanduiding voor smalle, vaak doodlopende oudromeinse straatjes.

Aanduiding voor Romeinse munten van de 3e eeuw n.C. die zich kenmerken door een stralenkroon op de afbeelding van de keizer. Ze werden oorspronkelijk van zilver gemaakt en hadden waarschijnlijk een waarde van een dubbele denarius, later met een lager edelmetaalgehalte.

Verwijst naar de beeldhouwstijl die zich ontwikkelde in het gebied van Aphrodisias, in Caria, Klein-Azië, het huidige Turkije. Het was een belangrijk centrum voor de verering van een oude Anatolische vruchtbaarheidsgodin en later van de godin Aphrodite en wordt daarom in verband gebracht met de artistieke voortbrengselen uit het tweede millennium v. Chr. of eerder. De bloeiperiode als artistiek centrum begon echter pas met de heerschappij van de Julisch-Claudische keizers in de 1ste eeuw v. Chr. en duurde tot de 5de eeuw n. Chr. Het beeldhouwwerk kenmerkt zich door het gebruik van verfijnd marmer dat in de buurt werd gewonnen, een tweekleurig marmerpalet, thematische subtiliteit, creatieve oorspronkelijkheid en een wijde verspreiding over grote delen van het Romeinse Rijk. Sommige geleerden menen dat ook in Rome zelf een werkplaats van deze school heeft bestaan.

Kleedkamers in oude Griekse en Romeinse badhuizen en palaestra.

Kannen waaruit het water gegoten wordt om aan tafel de handen mee te wassen, met name die van aardewerk, uit de Romeinse tijd, en die van metaal, vaak in de vorm van dieren, uit de Middeleeuwen.

Antieke Romeinse altaren.

Te gebruiken voor boogvormige of gewelfde nissen of andere uitsparingen in Romeinse catacomben. Meestal bestemd voor het plaatsen van sarcofagen.

Oud-Romeinse wandkasten die meestal bestaan uit een rechthoekige kast op poten, deuren die min of meer van boven tot onder reiken, een puntige of platte bovenkant en planken aan de binnenkant.

Gebruik voor de monumenten die worden opgericht als permanente herinnering aan militaire overwinningen, meestal met afbeeldingen van de buit en van de strijd. Ze werden meestal opgezet in het land van de overwonnenen. Het ontwerp van deze monumenten is afgeleid van de bergen van wapens en harnassen die werden verzameld en tentoongesteld na de Griekse en Romeinse militaire overwinningen. Voor de daadwerkelijke objecten die als buit in de oorlog of de jacht werden genomen, of uitgereikt als prijs voor de overwinning in wedstrijden, gebruik 'trofeeën (prijzen)'.

Wapenrusting in oud-Romeinse stijl, gemaakt op grond van afbeeldingen op Romeinse monumenten. Gewoonlijk had de wapenrusting een meer ceremoniële dan praktische functie. De meeste van dit soort wapenrustingen zijn in de Renaissance gemaakt voor ceremoniële optochten en toernooien.

Verwijst naar een verfijnde Romeinse aardewerkstijl, een soort terra sigillata die voornamelijk werd vervaardigd tijdens de Augustijnse periode. Strikt genomen is de term alleen van toepassing op dit type aardewerk dat werd gemaakt in Arezzo (Italië) maar hij wordt ook gebruikt om te verwijzen naar ander in Italië gevonden Romeins aardewerk dat de stijl van Arezzo imiteert. De stijl kenmerkt zich door een relatief vroege datering, verfijnde kwaliteit en kenmerkende patronen en figuurcomposities in navolging van zilverwerk, die ofwel afzonderlijk werden geslagen aan de hand van ontwerpen of werden gegoten uit mallen.

Wordt gebruikt voor zowel bronzen munten ten tijde van de Romeinse Republiek als koperen munten uit het Romeinse Keizerrijk vanaf de 1e eeuw v.C. tot en met de 3e eeuw n.C.

Verwijst naar de stijl en cultuur van de regio Asturië in het noorden van Spanje (het huidige Oviedo), in het bijzonder naar de culturen van de mesolithische periode en het middeleeuwse koninkrijk. De mesolithische Asturische cultuur volgde op de Aziliencultuur en ging vooraf aan de neolithische culturen in de regio. De middeleeuwse cultuur bloeide in het 8ste- en 9de-eeuwse koninkrijk Asturië en kenmerkt zich door het behoud en de ontwikkeling van klassieke Romeinse vormen en bouwkundige technieken, daarmee twee eeuwen vooruitlopend op de romaanse stijl in Europa. Deze stijl verschilt van de gelijktijdige Karolingische stijl door zijn typische bouwkundige iconografie, vaak met muren van ‘petit appareil’, verhoogde bakstenen bogen, gehouwen hoekstenen en houten daken met kleine tongewelven over de apsissen.

Verwijst naar de stijl en cultuur van de regio Asturië in het noorden van Spanje (het huidige Oviedo), met name de culturen van het middeleeuwse koninkrijk Asturië uit de 8e en 9e eeuw. De stijl wordt gekenmerkt door het behoud en de ontwikkeling van de klassieke Romeinse vormen en architectonische technieken, vooruitlopend op de romaanse stijl in Europa die twee eeuwen later opkwam. Deze stijl verschilt van de gelijktijdige Karolingische stijl door de onderscheidende architectonische iconografie, vaak met muren van 'petit appareil', verhoogde bakstenen bogen, natuurlijke hoekstenen en houten daken met kleine tongewelven boven de apsis.

De centrale ruimten in Romeinse huizen, met een compluvium (opening in het dak) voor doorlating van regenwater en een impluvium (rechthoekig bassin) om het regenwater in op te vangen.

Sedert de vroegchristelijke tijd de hoven voor basilieken, omgeven door drie of vier zuilengalerijen, als bij het Romeinse atrium gedekt met naar binnen hellende daken. VWB

Antieke Romeinse huizen of vergelijkbaar vormgegeven huizen met binnenhoven met impluvia maar zonder colonnades; voor huizen met binnenhoven met colonnades gebruik 'peristyle houses'.

Gouden munten die in de Romeinse wereld ten tijde van Caesar tot Constantijn werden gebruikt, maar hoofdzakelijk in de latere periode van de Romeinse Republiek en de middenperiode van het Romeinse Keizerrijk.

Lanceerinrichtingen voor projectielen die werden gebruikt door het Romeinse Rijk: werden gebouwd als grote kruisbogen en gebruikt om speren, rotsblokken en andere projectielen af te schieten.

Verwijst naar een donkerbeige travertijn; barco is donkerder van kleur dan klassiek Romeins travertijn.

De algemene naam voor oölietkalksteen die in grote hoeveelheden wordt gevonden in Zuidwest-Engeland, met name in de buurt van Bath (vandaar de naam). Het is middel- of fijnkorrelig en de kleur varieert van grijs tot crème. Bathsteen wordt algemeen gebruikt sinds de Romeinse bezetting van Groot-Brittannië en is vooral veel gebruikt in de Engelse kerkelijke architectuur van de 13de, 14de en 15de eeuw.

Dierenriemteken van een boogschutter, vaak een centaur, ruwweg gebaseerd op het gelijknamige sterrenbeeld. De tekens van de dierenriem, overblijfselen van Oudgriekse en Romeinse decoraties, waren populair in de romaanse en gotische kerken van Noord-Europa. Ze worden ook vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken als symbool van iedere maand waarin de zon in het betreffende sterrenbeeld komt. Daarnaast zijn ze gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Hangers in de vorm van schijfjes van dun, gehamerd goud of zilver met gestempelde versiering gebaseerd op prototypen van Romeinse munten of medaillons, of met inscripties in runen. Hangen aan een rond verbindingstukje en zijn bedoeld om aan een riempje of op een andere manier om de hals te worden gedragen.

Verwijst naar boeken of andere documenten die de psalmen, hymnen, gebeden, lessen en andere voordrachten bevatten die een katholieke of andere christelijke geestelijke nodig heeft om de dagelijkse getijden te bidden. De getijden zijn de gebeden die op vaste uren verspreid over de dag gezegd of gezongen worden. In de 11de eeuw verscheen een verkorte versie van het brevier dat uit één deel bestond, terwijl de teksten van de langere versie in de 7de eeuw tot stand kwamen in de Romeinse rite en in de 10de eeuw in Karolingisch Europa. Brevieren kunnen rijkelijk voorzien zijn van verluchtingen.

Gebogen Romeinse koperen aërofonen met een conische boring waarmee slechts een paar toonhoogtes op de natuurlijke toonladder kunnen worden gespeeld en hoofdzakelijk een waarschuwingsfunctie vervullen.

Deel van het privaatrecht dat zich heeft ontwikkeld uit het Romeins recht in landen waar het rechtssysteem in wezen Romeins is, maar beïnvloed door Germaanse, kerkelijke en zuiver moderne instituties.

Oude Romeinse omheinde plaatsen voor crematie en het achterlaten van urnen.

Verwijst naar de periode en stijl die wordt geassocieerd met de heerschappij van de Romeinse consul en dictator Julius Caesar die stierf in 44 v. Chr. Wordt soms ook gebruikt om te verwijzen naar wat betrekking heeft op de Caesars in het algemeen, dat wil zeggen alle Romeinse keizers die de titel Caesar aannamen, van Augustus tot en met Hadrianus, en vervolgens naar de vermoedelijke opvolger van de keizer. In de moderne literatuur wordt de term soms ook gebruikt om te verwijzen naar alle keizers tot aan de val van Constantinopel, of naar de aanhangers van de Romeinse keizers als tegenstanders van de paus. In de context van kunst en architectuur is de term niet beperkt tot de gangbare betekenis in de geschiedkunde, waar zij ook in enge zin kan worden gebruikt om te verwijzen naar de Caesariaanse partij in de oude Romeinse senaat of de legereenheden van Julius Caesar.

Verwijst naar de oude Romeinse keizers uit de tijd van Augustus Caesar (geboren in 63 v. Chr.) tot aan de val van Konstantinopel. De term is ontleend aan de achternaam van de Romeinse dictator Caius Julius Caesar, en ging als titel over op de keizers die na hem kwamen. Sinds de tijd van Hadrianus (overleden in 138 n. Chr.) werd deze benaming ook gebruikt als titel voor de aangewezen erfopvolger van de keizer.

De ruimten voor warme baden in Romeinse badhuizen.

Burchten in oude Romeinse steden, met name de burcht van Rome; daarvan afgeleid ook de gebouwen van de volksvertegenwoordiging in de verschillende staten van de V.S.

Aanduiding voor de noord-zuid-as die de oude Romeinen gebruikten bij het opmeten en indelen van stukken land waarop ze steden wenste te bouwen, en, bij uitbreiding, ook de aanduiding voor de belangrijkste, lees de breedste en meest grootschalig straten die van noord naar zuid lopen in regelmatig aangelegde Romeinse steden.

Wordt gebruikt voor Romeinse waterdistributiebouwwerken, meestal reservoirs, die zijn gebouwd op plaaten waar water dat is aangeleverd via een aquaduct naar verschillende punten in de stad wordt gestuurd.

Kleine, oude Romeinse versterkte stadjes of buitenposten

Wordt gebruikt voor permanente Romeinse militaire kampementen opgezet volgens een rastervormig patroon; ook een aanduiding voor kastelen, forten of versterkte torens.

Wordt gebruikt voor biljoengoud of koperen munten van het Romeinse Keizerrijk; werden uitgegeven vanaf halverwege de 4e eeuw.

Wordt gebruikt voor kleine Romeinse, Etruskische of Griekse stèles of stenen pilaren, meestal met inscripties, die bijvoorbeeld gebeurtenissen, grenzen of graven aangeven.

Paarse banden van een Romeinse tunica, die op en over elke schouder liep van zoom naar zoom en de status van de drager aangaf. Ook gebruikt voor gelijksoortige banden op tunieken van liturgische gewaden.

Koppen van personen of bustes, in ronde lijsten, eer of heldendom suggererend; Hellenistisch, Romeins.

Ronde of ovale schilden van leer of brons bedekt met metalen of bronzen platen; werden gebruikt door de Romeinse zware cavalerie vanaf het eind van de 8e tot de 4e eeuw v.C.

Wordt gebruikt voor oude Romeinse plaatsen voor politieke samenkomsten voor uiteenlopende wettelijke of bestuurlijke functies.

Verwijst naar de midden-Byzantijnse stijl en periode rond de Comnenidynastie (1081-1204) in het oostelijke Romeinse Rijk. De stijl wordt gevoed door de wens de grandeur van het Rijk na de Eerste Kruistocht in ere te herstellen, en kenmerkt zich in het bijzonder door de bouw van kloosters en enorme woningen voor het geslacht Comneni.

Openingen in het midden van daken van atriums in romeinse huizen, die naar binnen hellen om regenwater door te geven naar een waterreservoir of tank, dat een impluvium wordt genoemd.

Verwijst naar de bouwkundestijl die wordt geassocieerd met de vijfde van de vijf traditionele klassieke bouwordes in de architectuur waartoe ook de Dorische, Ionische, Corinthische en Toscaanse stijl behoren. Deze stijl kenmerkt zich door het samengaan van Ionische en Corinthische stijlelementen, in het bijzonder in het kapiteel waar de Ionische voluut en de Corinthische acanthusbladeren gecombineerd worden om een meer overdadig geheel te creëren. De schacht van de zuil kan gecanneleerd of vlak zijn. De stijl stamt waarschijnlijk uit de Augustijnse periode, kwam tot volle wasdom in het Romeinse Colosseum (circa 80 n. Chr.) en is toegepast tot na de Renaissance. De term is te onderscheiden van de term 'composiete orde', aangezien een bouworde slechts kan verwijzen naar het specifieke samenstel van onderdelen dat moet voldoen aan eenduidige, vastgelegde regels en verhoudingen, afhankelijk van de functie van elk onderdeel in het geheel.

Verwijst naar de periode en stijl in de kunst, vooral de beeldhouwkunst en architectuur, die samenviel met de regeerperiode van Constantijn de Grote van 311 tot 337 n. Chr. In de beeldhouwkunst kenmerkt de stijl zich door het loslaten van het klassieke Griekse illusionisme en naturalisme, met een grotere nadruk op symboliek, expressionisme en heldere vertellingen om de leer van het Christendom over te brengen. In de architectuur kenmerkt de stijl zich door de toevoeging van een transept en apsis aan Romeinse basilieken, waardoor de typische kruisvorm van de vroeg-christelijke kerken ontstond.

Samenkomsten van mensen. Het betreft hier oude Romeinse burgers in de provincies die samenkwamen voor bestuurlijke of juridische zaken of - in het kloosterleven - groepen mensen van beide geslachten die behoren tot een religieuze orde en met elkaar samenleven.

Te gebruiken voor Oud-Romeinse handelsschepen met een bolle romp en een ronde voor- en achtersteven; zijn over het algemeen kleiner en breder dan het andere belangrijke Romeinse type handelsschip, de 'pontones'.

Verwijst naar het christelijke feest waarmee op 25 december de geboorte van Jezus Christus wordt gevierd. Het kerstfeest is voor het eerst gedocumenteerd in 336 in Rome. Het gebruik om het feest op 25 december te vieren ontstond in de 4de eeuw in de westerse kerk als christelijke opvolger van het heidense midwinterfeest, waarmee de geboorte van de onoverwonnen zon werd gevierd. In het oosten werd aanvankelijk 6 januari als geboortedatum van Christus aangehouden, maar in de 5de eeuw was 25 december algemeen aanvaard; de Armeense kerk viert echter nog altijd Kerstmis op 6 januari. Kerstmis heeft het feestelijke element (versieringen, geschenken) overgenomen van de Romeinse Saturnalia en andere heidense feesten in dezelfde tijd van het jaar. Kerstmis is in de loop van de eeuwen tradities blijven opnemen; veel tegenwoordige kerstgewoonten zijn van niet-christelijke oorsprong. Altijdgroene bomen zijn bijvoorbeeld symbolen van overleven en worden al met Kerstmis geassocieerd sinds de Europese middeleeuwen. Kerstmis wordt vanouds beschouwd als een familie- en kinderfeest. In veel landen worden geschenken uitgewisseld uit naam of in de geest van de patroonheilige van het kerstfeest, Sint Nicolaas, oftewel de Kerstman.

Overdekte gangen of galerijen in de Romeinse architectuur.

Slaapkamers in Romeinse huizen.

Raadhuizen in het oude Romeinse rijk.

Stoelen met een X-vormig frame, die vaak opvouwbaar zijn. Afgeleid van de Romeinse curulis (ceremoniele vouwstoel), Tijdens de renaissance werd het stoeltype gemeengoed.

Gedecoreerde tunica's met lange mouwen, gedragen als liturgische gewaden bij christelijke eucharistievieringen. Ze vallen tot op de knieën en worden door diakenen over de albe heen gedragen, terwijl priesters een kazuifel dragen en subdiakenen een tunica. De term kan ook verwijzen naar soortgelijke gewaden gedragen als niet-kerkelijke kledij in het Romeinse Rijk of door Engelse koningen, in het bijzonder bij kroningen.

Aanduiding voor de oost-west-as die de oude Romeinen gebruikten bij het opmeten en indelen van stukken land waarop ze steden wensten te bouwen, en, bij uitbreiding, ook voor de belangrijkste, lees de breedste en meest grootschalige straten die van oost naar west lopen in regelmatig aangelegde Romeinse steden.

Wijdverbreide Franse zilveren muntjes, aangemunt sinds halverwege de 8e eeuw en, met een verlaagd edelmetaalgehalte, gehandhaafd tot de Franse Revolutie. Gebruik 'pennies' voor soortgelijke Engelse munten die eveneens zijn afgeleid van de Romeinse denarii.

Herbergen of kwartieren in het antieke Rome. Wordt gebruikt voor particuliere oude Romeinse woningen die maaltijden en onderdak boden aan reizigers op weg naar landgoederen op het platteland.

Doorgangen tussen de hoger en lager gelegen rijen zitplaatsen in Griekse theaters. Gebruik 'praecinctiones' voor gelijksoortige doorgangen in Romeinse theaters.

Oude Griekse en Romeinse zilveren munten met een waarde van twee drachmen.

Verwijst naar componenten of verfraaiingen die tijdens de oudheid zowel in het oosten als in het westen werden gebruikt. Gemodelleerde dierkapitelen werden vaak toegepast bij oud vaatwerk, met name plastische vazen zoals rytons of kantharoi, maar ze komen ook bij andere typen vaatwerk zoals smeltkroezen en schouderhydria's. Dierkapitelen bestaan meestal uit een bovendeel (hoofd, borst en voorpoten) van een dier of mythologisch wezen, of het hoofd en bovenlichaam van een persoon. In Griekse vaasbeschilderingen worden dierkapitelen vaak ook als schildelementen afgebeeld. Dierkapitelen werden onder meer gebruikt als verfraaiing op oude Hettitische architectuur en Romeins meubilair. Met name in hun vroegste gedaanten hadden dierkapitelen vermoedelijk ook een functie als votiefbeeld. De term verwijst soms naar verfraaiingen van latere datum, met name in steen uitgevoerde architecturale verfraaiingen tijdens de Middeleeuwen.

Ivoren diptieken met voorstellingen in reliëf, die in de oudheid door Romeinse consuls bij hun ambtsaanvaarding werden aangeboden aan de keizer, de senaat en invloedrijke vrienden.

Beschrijft gebouwen, in het bijzonder klassieke Griekse en Romeinse tempels en gebouwen met een soortgelijke structuur, met twee zuilen aan de voorkant tussen hoekpijlers, waarbij de pijlers worden gevormd door verlenging en verbreding van de zijmuren.

Verwijst naar de bouwkundestijl die wordt geassocieerd met de eerste van de drie Griekse architectuurordes en de latere vijf traditionele klassieke bouwordes in de architectuur die, met de Ionische, Corinthische, Toscaanse en composiete stijl werd toegepast door de Romeinen en tot in de Renaissance en daarna. De stijl heeft wellicht zijn oorsprong in houtconstructies uit de Bronstijd, terwijl stenen versies van de stijl zich ontwikkelden op het vasteland van Griekenland, waarschijnlijk in het Dorische Corinthe en andere steden zoals Athene, in de 8ste en 7de eeuw v. Chr. In de antieke Griekse architectuur wordt de stijl gekenmerkt door een simpele vorm en een imposante schaal, een sobere abacus en echinus, zuilen zonder basement of sokkel met schachten met twintig ondiepe cannelures, en een entablement met drie onderdelen, een onversierde architraaf, een fries van afwisselend triglieven en metopen, en een krachtig uitstekende kroonlijst. De Romeinse en latere aanpassingen vertonen vaak afwijkingen van de strenge Griekse regels en kunnen enige versiering en een basement voor de zuilen bevatten. De term is te onderscheiden van de term 'Dorische orde', aangezien een bouworde slechts kan verwijzen naar het specifieke samenstel van onderdelen dat moet voldoen aan eenduidige, vastgelegde regels en verhoudingen, afhankelijk van de functie van elk onderdeel in het geheel.

Romeinse houten slede met metalen of stenen tanden aan bevestigd, gebruikt om het graan te dorsen.

Romeinse bronzen of koperen munten ter waarde van twee assen, aangemunt sinds begin 3e eeuw v.C. tot de tweede helft van de 3e eeuw n.C.

De bovenverdiepingen van de scène-opbouw in de oude Griekse en Romeinse theaters.

Oorspronkelijk in de Romeinse tijd vrijstaande poorten of bogen ter ere van zegevierende veldheren of keizers; thans erepoorten.

Verwijst naar stijlen en culturen op het Italiaanse schiereiland, in het bijzonder in het oude Etrurië, die elementen van de Etruskische cultuur combineren met andere niet-Romeinse of ‘Italische’ culturen.

Enigszins afgescheiden ruimten, die meestal halfcirkelvormig zijn en zitplaatsen hebben. Voornamelijk in Romeinse architectuur.

Gallo-Romeinse tempel die vaak gebouwd werd op een origineel Keltische religieuze site. Het grondplan was beïnvloed door eerdere Keltische heiligdommen. Bestond uit een centrale cella met een (zuilen)galerij met lessenaarsdak, beiden vierkant van vorm.

Wordt gebruikt voor ambtssymbolen die bestaan uit een bundel roeden om een bijl gebonden waarvan het blad uitsteekt. Werd voor romeinse magistraten gedragen als symbool van hun macht.

Doorgangen die van de straat in gebouwen (meestal huizen) leiden in de Romeinse architectuur.

Handelsmerk voor een soort glas dat werd ontwikkeld door Tiffany en co. met een iriserend oppervlak dat lijkt op dat van opgegraven oud Romeins glas. Dit effect wordt verkregen door het glas te besproeien met metaalhoudende zouten terwijl het nog heet is.

Verwijst naar beweging in Amerika die floreerde van ongeveer 1785 tot 1820 en die was gebaseerd op de opleving van Romeinse architectuurstijlen bij het ontwerp van regeringsgebouwen. De beweging, die werd gestimuleerd door Thomas Jefferson en Benjamin Latrobe, is gebaseerd op het metaforische concept van de Verenigde Staten als zijnde analoog aan de Romeinse Republiek in zijn grandeur en politieke filosofie.

Verwijst naar glasdraden die als decoratie zijn aangebracht, meestal op de romp, de voet of het handvat van een vat. De draden kunnen in rechte rijen, in een bepaald patroon of in een kettingvorm zijn aangebracht. Trailings verschenen voor het eerst op oud Romeins glas, en waren ook populair bij glas uit de Middeleeuwen en later. Er is een kenmerkend verschil met draadwerk, waar het zelfstandige, vaak deels vrijstaande ontwerpen betreft.

Oude Romeinse koperen munten uit de 3e en de 4e eeuw, werden door centenionales vervangen.

Te gebruiken voor de onderkant van glazen bekers of schalen, versierd met ontwerpen in gegraveerd bladgoud, beschermd door een laag gesmolten en soms gekleurd glas. Ze werden voor het eerst gemaakt ten tijde van het Romeinse Rijk, tussen de 3de eeuw en de vroege 5de eeuw.

Verwijst naar een kenmerkende stijl van Vroeg-Middeleeuws geglaceerd aardewerk, vervaardigd in de Romeinse Campagna.

Open ruimten in oude Romeinse nederzettingen, die werden gebruikt als marktplaatsen of als algemene openbare ontmoetingsplaatsen, en plaatsen voor gerechtelijke of openbare zaken. Gebruik 'agora's' voor vergelijkbare ruimten in oud-Griekse nederzettingen.

De ruimten voor koude baden in Romeinse badhuizen, soms met een koud stortbad.

Romeinse term voor slingers die bestaan uit stroken vlas, leer of paardehaar met in het midden een zak of buidel om het projectiel te bevatten; werden gebruikt voor de jacht en in oorlog. Ze werden gebruikt door Romeinse en geallieerde troepen ten tijde van de Republiek en het Keizerrijk tot in ieder geval de 5e eeuw en bleven zeker tot in de 14e eeuw en soms nog later door Europese militairen in gebruik.

Verwijst naar een vroege Romeinse aardewerkstijl die zich kenmerkt door een fijne, harde en dunwandige structuur. In het algemeen vervaardigd uit een roodachtige klei die door het bakken bruinachtig-grijs wordt en die soms wat mica bevat.

Zwaarden van romeinse oorsprong met korte tweesnijdende rechte kling, gebruikt door infanteristen.

Verwijst naar kerkmuziek die eenstemmig vocaal met een vrije ritmiek en een beperkte toonomvang wordt gezongen, in een stijl die is ontwikkeld voor de middeleeuwse Latijnse misliturgie. Het gregoriaans is monodisch en instrumentale begeleiding is niet noodzakelijk, maar wel mogelijk. De naam is ontleend aan de heilige Gregorius de Grote (circa 540-604) die deze muzieksoort zou hebben gestandaardiseerd, hoewel de benaming 'gregoriaans' pas sinds het midden van de 17de eeuw gangbaar is. De term wordt vaak gebruikt als synoniem voor 'cantus planus', waaronder niet alleen de kerkmuziek van de vroege middeleeuwen valt, maar ook latere composities die in een soortgelijke stijl zijn geschreven. In beperktere zin verwijst de term naar een Romeinse vorm van vroege cantus planus, ter onderscheiding van Ambrosiaanse, Gallicaanse en Mozarabische gezangen, die op gregoriaans leken maar er geleidelijk door werden verdrongen, in de periode van de 8ste tot de 11de eeuw n. Chr.

Beeldhouwwerken in de vorm van een herme, maar meestal met een beeltenis van de Romeinse god Terminus; gebruikt door de oude Romeinen als grensaanduidingen.

Benaming die tijdens de periode van de Griekse heropleving werd gebruikt voor een rustbank met gekrulde uiteinden die aan Griekse en Romeinse meubelontwerpen doen denken.

Pottenbakkersgoed dat wordt gekenmerkt door een grijze of bruinachtig grijze kleur, met een relatief eenvoudig geschilderd of bedrukt ontwerp. Het kwam veel voor in het oude India en Korea, en in onder meer Native American, Griekse, Minoïsche, Romeinse en Midden-Oosterse culturen.

Een boekhandschrift dat zich ontwikkelde uit het laat-Romeinse cursief en werd gebruikt van de 4de tot de 7de eeuw.

Aureolen die bestaan uit een cirkel, schijf, reeks lijnen of lichtstralen die het hoofd van een heilig personage omgeven. In de Hellenistische en Romeinse kunst worden halo's gedragen door de zonnegod Helios, terwijl Romeinse keizers vaak worden afgebeeld met een stralenkrans. Dit beeld is overgenomen in de christelijke kunst.

Badhuizen die bestaan uit een reeks koude en warme baden en stoomkamers, vooral gebruikt voor rituele reiniging; het principe is afgeleid van oude Romeins typen. Gebruik liever 'Turkse baden' voor gebouwen waarin de baders zich door een reeks van voornamelijk stoom- en massagekamers begeven.

Verwijst naar een stijl in de Romeinse beeldhouwkunst, die in de 2de eeuw tot ontwikkeling kwam in afwijking van eerdere boetseertechnieken waarbij het oppervlak in positief werd bewerkt door vervorming van het materiaal. In plaats daarvan begon men in negatief te boetseren met gebruikmaking van gutsen, zwengelboren en andere technieken om scherpe contrasten tussen licht en donker te scheppen.

Wordt gebruikt voor oude Griekse terreinen die zijn gebogen aan één kant en gebouwd voor wedstrijden met paard en wagen; gebruik 'circussen (renbanen)' voor soortgelijke oude Romeinse bouwwerken. Gebruik 'paardenrenbanen' voor sportbouwwerken die worden gebruikt voor paardenraces in moderne context.

Voorganger van het hoefijzer dat werd gebruikt in de noordwestelijke delen van het Romeinse Rijk vanaf het midden van de eerste eeuw na Christus. De hoef werd beschermd door een ovaal kommetje in dik metaal, dat werd vastgemaakt met metalen klepjes en lederen veters.

Verwijst naar het hoogtepunt van de hellenistische periode, van circa 220 tot circa 150 v. Chr., ingeluid door de Romeinse overwinning na Macedonische en Syrische pogingen een hegemonie te vestigen, en de verschuiving van macht en rijkdom van de oostelijke koninkrijken naar Rome. De periode wordt gekenmerkt door belangrijke programma’s in beeldhouwkunst en architectuur die meestal nostalgische verwijzingen bevatten naar de glorie en rijkdom van de klassieke periode. In kunst en architectuur wordt de periode gekenmerkt door neoklassieke stijlen en compositiepatronen die zijn aangevuld met actieve houdingen en nieuwe, emotionerende retoriek, zoals weergegeven in grote en invloedrijke werken als het altaar van Zeus bij Pergamon en de kunst aan het Ptolemeïsche hof in Alexandrië.

Aanduiding voor antieke Romeinse pakhuizen, meestal gebruikt voor de oplag van graan of wijn.

Antieke pneumatische orgels waarbij water werd gebruikt om de luchtdruk te manipuleren. Ze ontstonden in Griekenland in de 3e eeuw v.C. en bleven gedurende het hele Romeinse Rijk in gebruik.

Oud-Griekse of Romeinse vaten voor water met drie handvatten: twee horizontale handvatten aan de zijkant om ze op te tillen en één verticaal handvat aan de achterkant om ze vast te houden en ermee te schenken. Hydria's zijn vaak niet alleen in terracotta maar ook in brons vervaardigd; in tegenstelling tot de metalen uitvoeringen van andere vormen zijn er vrij veel van bewaard gebleven.

Oude Romeinse verwarmingssystemen waarbij hete lucht uit ovens circuleert door ruimten onder de vloer en verwarmingskanalen in muren.

Beelden van een godheid die als voorwerp van aanbidding worden gebruikt; de term wordt meestal in specifieke zin gebruikt om onderscheid aan te brengen tussen een niet-christelijk object en christelijke beelden. Gebruik 'icoon' voor een christelijk beeld dat als heilig wordt beschouwd. Gebruik 'cultusbeeld' voor een oud-Grieks of -Romeins heilig beeld.

Verwijst naar de periode in de geschiedenis, en de stijl in de kunst die zich ontwikkelde toen de Romeinse Republiek ophield te bestaan en Rome zijn gebieden uitbreidde en werd geregeerd door keizers. Als beginpunt van de periode wordt algemeen beschouwd de overwinning van Octavianus in de slag bij Actium in 31 v. Chr. en als eindpunt de heerschappij van de Severianen. Zie ‘laat-antiek’ voor latere keizers.Let op: sommige classificatiesystemen rekenen de Tetrachie, Constantius en het Heilige Roomse rijk tot het Romeinse Rijk.

Meestal rechthoekige bassins in het midden van het atrium van een Romeins huis, bedoeld om water op te vangen van de omringende daken.

Verwijst naar de stijl die zich op de Britse eilanden ontwikkelde na de afname van de overheersing door het Romeinse Rijk, over het algemeen vanaf de 5de eeuw. De stijl is zichtbaar in de beeldhouwkunst, ijzerbewerking en andere kunstnijverheid, met name in de ornamentele verluchtiging van manuscripten die in de relatief ontoegankelijk gesitueerde kloosters werd ontwikkeld. Ook werden stijlen op het vasteland van Europa erdoor beïnvloed. Zie Insulair schrift voor de schriften die in deze periode werden ontwikkeld.

Verwijst naar de stijl die wordt toegeschreven aan de tweede van de drie Griekse architectuurordes en die later samen met de Dorische, Corinthische, Toscaanse en Composite stijl de vijf traditionele klassieke architectuurordes vormde die door de Romeinen, in de Renaissance en ook daarna nog werden gebruikt. De stijl kwam tot ontwikkeling op de oostelijke Egeïsche eilanden van Griekenland en op de kust van Klein-Azië, waarschijnlijk onder invloed van de joodse en Fenicische architectuur waarin gebruik werd gemaakt van zogenaamde lily capitals. Stenen versies uit de 6de eeuw v. Chr. werden gevonden in Griekenland, maar mogelijk waren er eerder al houten voorbeelden. Het kenmerkt zich in de oude Griekse architectuur door een vorm die fijner is dan Dorisch, een kapiteel dat is opgebouwd uit twee zijkrullen, een pilaar die dikwijls een Attische voet heeft en een schacht met dikwijls 24 halfronde groeven met stroken ertussen. Het entablement is afwisselender dan bij Dorisch het geval is, zoals een architraaf met overlappende lijnen, decoratieve mallen aan de bovenzijde en een doorlopende, gebeeldhouwde fries en/of rij kalfstanden onder de deklijst. In de Romeinse en de latere architectuur werd de stijl vaak aangepast, en is voornamelijk herkenbaar aan de krullen van de kapiteel. De stijl onderscheidt zich van de Ionische orde omdat een architectonische orde strikt verwijst naar een specifieke assemblagemethode die is gebaseerd op uniforme, vastgelegde regels en verhoudingen, bepaald door de rol die elk onderdeel moet vervullen.

Verwijst naar de cultuur en de stijlen die in de oudheid bestonden op het Italische schiereiland, voor het ontstaan en de expansie van de Romeinse cultuur. Het omvat de culturen van talloze stammen die ongeveer veertig verschillende talen of dialecten spraken en waarvan de culturen zeer uiteenliepen. De term wordt niet gebruikt voor de Grieken die het gebied koloniseerden, en meestal ook niet voor de Etrusken. In de meest strikte zin verwijst de term alleen naar de culturen die Italische talen spraken, zoals Latijn, Faliskisch, Osco-Umbrisch, Piceens en Venetisch. Deze talen worden algemeen beschouwd als Indo-Europese talen die veel gemeenschappelijke kenmerken vertonen en die zich onderscheiden van het Etruskisch en het Grieks. In sommige verbanden wordt de term ook gebruikt voor de Etrusken en andere preromaanse culturen.

In verband met de antieke Romeinse architectuur verwijst deze term doorgaans naar doorgangen die aan beide uiteinden konden worden afgesloten. Oorspronkelijk fungeerden deze constructies als bruggen of kruisingen van het pomerium. De term werd later gebruikt voor poorten en in de loop der tijd werden stijl-en-kalf-deuren vervangen door bogen. Later werden jani ook overwelfd. Er waren diverse opmerkelijke jani in Rome, waarvan de Janus Geminus de belangrijkste Janus-schrijn van de stad was. Wanneer de poorten van de Janus Geminus gesloten waren, was Rome in oorlog en wanneer ze openstonden, leefde de stad in vrede. Het is niet bekend of alle jani op de een of andere manier heiligdommen waren, maar de term heeft beslist een religieuze bijbetekenis.

Helmen die tijdens de Romeinse overheersing alom werden gebruikt in Europa, met een halfronde, licht gebolde helmkap met een kleine knop erop en wangstukken die met scharnieren aan de zijkanten zijn bevestigd en onder de kin worden vastgeknoopt. Ze kwamen oorspronkelijk uit Gallië en werden door de Romeinen overgenomen in de 6e eeuw v.C.

Decoratief gestileerd bloemenmotief dat voor het eerst werd toegepast in Oudegyptische en Oudgriekse ontwerpen, en later in Romeins, Europees en Amerikaans werk; wordt meestal aangetroffen als decoratie van bouwwerken en meubilair. Het kamperfoeliemotief is symmetrisch en bestaat uit drie of vijf gebogen uitlopers die aan iedere zijde van een langgerekt centraal bloemblad ontspringen; het verschil met een palmet is dat het kamperfoeliemotief meestal dunnere uitlopers heeft.

De grootste letters van een gegeven lettergrootte in getypte tekst. In een handgeschreven teksten letters gemodelleerd op oude Romeinse hoofdletters. Voor handgeschreven teksten die over het algemeen geen stokken en staarten hebben wordt 'majuskel' gebruikt.

Verwijst naar de periode en stijl rond de regeerperiode van Karel de Grote (768-814) en zijn opvolgers tot circa 900 n. Chr. De stijl kenmerkt zich door een vernieuwing van de cultuur van het Romeinse Rijk zoals dat bestond onder de keizers Constantijn en Theodosius.

Verwijst oorspronkelijk naar puriteinse en ascetische separatisten die in de 3de eeuw de leer van de Romeinse bisschop Novatianus volgden. In de middeleeuwen ging de term verwijzen naar een goed georganiseerde geloofsgemeenschap die de sacramenten verwierp en geloofde in een neomanicheïstisch dualisme waarin goed en kwaad afzonderlijke sferen waren en de materiële wereld slecht was. Katharen leidden een streng ascetisch en celibatair leven. Volgelingen werden verdeeld in twee groepen: de 'volmaakten' en de 'gelovigen’. De volmaakten werden gescheiden van de rest door een initiatieceremonie die het consolamentum werd genoemd. De beweging werd in de 13de en 14de eeuw als een ernstige bedreiging voor de rooms-katholieke kerk beschouwd, vooral in het zuiden van Frankrijk. Het aantal katharen nam in de 14de eeuw af als gevolg van de onderdrukking door de inquisitie, onenigheid onder de gelovigen ten aanzien van het dualisme en de nieuwe aantrekkingskracht van de vroomheid en devotie van de franciscanen. Hoewel de term soms wordt gebruikt als synoniem van 'albigenzen', zijn de laatstgenoemden eigenlijk een afscheiding van de katharen. De katharen waren verwant met de bogomielen en de paulicianen, andere middeleeuwse gezindten met een soortgelijk geloof in het dualisme.

Romeinse stoelen met een ronde rugleuning op verticale staanders en met gebogen poten. Tevens de zetel of troon van een bisschop in zijn kerk.

De term stamt af van het Latijnse woord voor ���stoel' of ���zitting' en wordt gebruikt voor zware Romeinse stoelen die waren afgeleid van klismos-stoelen, die door de oude Grieken waren ontwikkeld en lichter en subtieler waren. Gebruik ���katheders (bisschopstronen)' voor stoelen in christelijke kathedralen die bisschoppen gebruikten.

Heersers of hoogste monarchen van een imperium, een politieke eenheid die bestaat uit een aantal territoria of naties en die wordt geregeerd door één oppermachtige autoriteit. Vaak wordt de term alleen gebruikt om te verwijzen naar dergelijke heersers in bepaalde delen van de wereld, zoals in het oude Romeinse keizerrijk, het vroegchristelijke Romeinse keizerrijk en de keizerrijken van Oostenrijk-Hongarije, China, Japan, Marokko, India, Klein-Azië en Duitsland. In andere delen van de wereld hebben de heersers van conglomeraties van politieke staten doorgaans andere titels. De term 'keizers' verwijst altijd naar mannen, terwijl 'keizerinnen' altijd naar vrouwelijke heersers verwijst.

Verwijst naar de stijl en periode die wordt geassocieerd met de Kelten, een vroeg Indo-Europees volk dat zich over Europa verspreidde van de Britse eilanden en het noorden van Spanje tot het oosten van Transsylvanië, de kusten van de Zwarte Zee en Galatia in Anatolië, van het 2de millennium tot de 1ste eeuw v. Chr. Elementen van deze stijl hielden eeuwenlang stand in het zuiden van Scandinavië en de Britse eilanden na de Romeinse tijd. De stijl kenmerkt zich door verwijzingen naar de kunst van het oude Italië, Griekenland en het Oosten, gecombineerd tot een nieuwe en individuele stijl met een sterk gevoel voor vorm en structuur, gestileerde vormen van planten, dieren en mensen, een balans tussen leegte en decoratie, krachtige vitaliteit en textuurcontrasten.

Gebied binnen de archeologie waarin men zich bezighoudt met de cultuur en artefacten van de oude Griekse en Romeinse beschavingen.

Studiegebied dat de oude Griekse en Romeinse beschaving beslaat, met inbegrip van de geschiedenis, filosofie, taal, literatuur en tot op zekere hoogte kunst en archeologie.

Over het algemeen te gebruiken voor iets dat tot de Griekse of Romeinse Oudheid behoort of daarop teruggrijpt. Met name te gebruiken voor die aspecten van klassieke kunst, vooral de uitbeelding van het menselijk lichaam in oude beeldhouwwerken en het gebruik van ornamenten in oude kunst wanneer die in andere perioden model staan voor perfectie.

In het algemeen te gebruiken voor tussenwanden in religieuze en Romeinse keizerlijke gebouwen en openluchtlocaties tussen gewijde en wereldse ruimten of tussen bepaalde keizerlijke en openbare ruimten. In joodse context specifiek te gebruiken voor tussenwanden voor Torah-altaars, voornamelijk tijdens of voor de Byzantijnse tijd, en in christelijke kerken voor tussenwanden die het koor scheiden van het schip van de kerk, vooral als het koor geen zangkoor bevat. Gebruik 'koorafsluitingen' voor de schermen om het zangkoor als de koristen in het koor zitten. Gebruik 'iconostasen' voor de schermen in oosters-orthodoxe kerken die het heiligdom van het schip scheiden.

Verwijst naar de derde van de drie Griekse bouwordes en van de latere vijf traditionele klassieke bouwstijlen die samen met de Dorische, Ionische, Toscaanse en composiete bouwstijl werd gebruikt vanaf de Romeinen tot na de Renaissance. De stijl lijkt beïnvloed door de Egyptische architectuur maar is waarschijnlijk ontstaan in Griekenland in de binnenhuisarchitectuur en vanaf de 3de eeuw v. Chr. toegepast in de buitenarchitectuur. In de Griekse architectuur kenmerkt deze bouwstijl zich door een lichtere, meer sierlijke vorm dan de Dorische of Ionische stijl, een klokvormig kapiteel met acanthusversiering ter ondersteuning van elegante voluten, en een meestal gecanneleerde zuil op een voetstuk. Deze stijl is de meest voorkomende Griekse stijl in de Romeinse bouwkunst en is daarin en in latere stijlen vaak gewijzigd. De term is te onderscheiden van de term 'Corinthische orde', aangezien een bouworde slechts kan verwijzen naar het specifieke samenstel van onderdelen dat moet voldoen aan eenduidige, vastgelegde regels en verhoudingen, afhankelijk van de functie van elk onderdeel in het geheel.

Dierenriemsymbool van een kreeft, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie, waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffende sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Plat vensterglas dat wordt gemaakt door een bol glas te blazen, deze van de blaaspijp over te brengen naar een staaf, open te snijden en vervolgens snel rond te draaien tot er als gevolg van de middelpuntvliedende kracht een platte schijf ontstaat. Het kunnen kleine, afzonderlijke ruiten zijn met een verdikking in het midden of grote schijven die na tempering in stukken worden gesneden. Kroonglas is dun, sprankelend en licht gewelfd met concentrische golvende lijnen. Kroonglas was overal in het oude Romeinse Rijk bekend. Het is te vinden in vensters van middeleeuwse kathedralen.

Verwijst naar de cultuurperiode van de Kushana-dynastie in oud-India, vanaf circa de 1ste eeuw v. Chr. tot de 3de eeuw n. Chr. De Kushana-dynastie was zeer welvarend dankzij de controle over handelsroutes naar het Romeinse Midden-Oosten en China; deze periode bereikte haar hoogtepunt onder koning Kanishka van het eind van de 1ste eeuw tot het begin van de 2de eeuw. Kanishka's muntstukken, met hun afbeeldingen van goden die afkomstig waren uit verschillende religies, weerspiegelen zijn wens om in harmonie te leven met de verschillende volken binnen zijn domein en met de volken uit gebieden waarmee hij handelsbetrekkingen onderhield. Er waren twee belangrijke artistieke centra: Gandhara en Mathura. Hoewel de twee centra met elkaar in contact stonden, ontwikkelden ze unieke stijlen. De afbeelding van Boeddha als een god duikt tijdens deze periode voor het eerst op. Men treft deze afbeelding het eerst aan op een muntstuk en spoedig daarna in de vorm van volledige stenen beelden.

Verwijst naar de historische periode en de kunststroming die ontstonden na afloop van de Severische heerschappij in het Romeinse Rijk. Het omvat de periode waarin Diocletianus zijn macht deelde in een tetrarchie en de daaropvolgende periode die werd gemarkeerd door de bekering van Constantijn en het hele Rijk tot het Christendom. De periode overlapt met de vroeg-christelijke en de vroeg-Byzantijnse tijd.

Verwijst naar de latere fase van de Etruskische cultuur en stijl, vooral vanaf het moment dat de Romeinse invloeden duidelijk zichtbaar werden, te beginnen in de klassieke fase van circa 400 v. Chr. tot aan de Hellenistische fase van circa 300 tot circa 50 v. Chr.

Oud-Grieks en Romeins vaatwerk, vaak gebruikt om wijn uit te schenken; ze waren vooral populair in de hellenistische periode. De lagona had een smalle, lange hals, een uitpuilende buik, een brede schouder en een horizontaal handvat. De lagonavorm komt oorspronkelijk uit het oosten van Griekenland. Er zijn ten minste twee plaatsen in het Middellandse Zeegebied bekend waar lagonae werden geproduceerd.

Huiskapelletje gewijd aan de Romeinse huisgoden, de Lares en de Penates. Het kon verschillende vormen aannemen, van een simpel houten kastje tot een rijkelijk versierde miniatuur-tempel. Bevond zich vaak in het atrium.

Grote, antieke Romeinse agrarische landgoederen.

Verwijst naar de periode en cultuur behorend bij de verovering en de kolonisatie van het Byzantijnse rijk door het Westen na de Vierde Kruistocht, die duurde van het eind van de 12de en het begin van de 13de eeuw totdat de Latijnse heersers werden afgezet in de jaren 60 van de 13de eeuw. De stijl kenmerkt zich door een toevoeging van westerse ontwerpen en motieven, die verwijzen naar gelijktijdige westromaanse en gotische stijlen en de glorie van het Westromeinse Rijk.

Hoef- of cirkelvormige kransen gevlochten uit de takken en bladeren van de laurier. Werd door Romeinse officiers gedragen tijdens triomftochten als teken van de overwinning. De laurierkrans is nog steeds een symbool voor overwinning en succes.

Oud-Romeinse rustbanken die in verschillende vormen voorkomen maar meestal gedraaide poten en vaak zowel een plank aan het hoofd- als aan het voeteneinde hebben.

Dierenriemsymbool van een leeuw, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie, waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffende sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Te gebruiken voor relatief lichte, snelle oorlogsschepen met roeispanen die door de marine van het Romeinse Rijk werden gebruikt om vaarroutes te bewaken en piraten te vervolgen.

Oude Romeinse versterkte grenzen of verdedigingszones.

Verwijst naar het perspectiefsysteem waarbij rechthoeken uitlopen in de richting van een of meerdere verdwijnpunten. In de westerse kunst verwijst de term vaak naar het systeem van het éénpuntsperspectief, dat werd ontwikkeld tijdens de Italiaanse renaissance, maar dat gebaseerd was op oude Griekse en Romeinse modellen.

Algemene term voor verschillende soorten kurassen gedragen door Romeinse soldaten, gemaakt van leren, bronzen of ijzeren platen of schubben of van maliën.

Kurassen van het Romeinse Rijk, opgebouwd uit ongeveer een twintigtal gebogen ijzeren harnasplaatjes die bijeen worden gehouden door een ingewikkeld systeem van lederen riempjes en gespen.

Verwijst naar de stijl van de kunst en de architectuur die in de oudheid voorkwam in de regio Lycia in de zuidwestelijke hoek van Anatolië. De stijl kenmerkt zich met name door monumentale graven die in het gebied veelvuldig voorkwamen van circa 500 v. Chr. tot circa 200 na Chr., en die Griekse, Perzische en Romeinse invloeden vertonen.

Dierenriemteken van een jonge vrouw, ruwweg gebaseerd op het gelijknamige sterrenbeeld. De tekens van de dierenriem, overblijfselen van Oudgriekse en Romeinse decoraties, waren populair in de romaanse en gotische kerken van Noord-Europa. Ze worden ook vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken als symbool van iedere maand waarin de zon in het betreffende sterrenbeeld komt. Daarnaast zijn ze gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Aanduiding voor oude Romeinse vleesmarkten; kan ook meer algemeen worden gebruikt voor oude Romeinse voedselmarkten.

Wordt gebruikt voor rustplaatsen langs oude Romeinse of Byzantijnse wegen (gedurende de 7e eeuw), meestal een dagreis van elkaar verwijderd en bedoeld als plaatsen om te overnachten; aanvankelijk vooral bedoeld voor keizerlijke gezelschappen. Gebruik 'mutationes' voor tussenliggende rustplaatsen langs deze routes.

Letters op Romeinse en Byzantijnse munten van halverwege de derde tot het begin van de achtste eeuw die aangeven in welke werkplaats van een munt de geldstukken zijn geslagen.

Een schrift ontwikkeld tegen het begin van de 7e eeuw vanuit het oudere Romeins cursief, dat als eerste werd gevonden in handvesten verspreid door de Merovingische koningen.

Aanduiding voor palen of zuilen die zijn geplaatst op het keerpunt op Romeinse renbanen.

Twaalf uur 's middags, ofwel het tijdstip dat de zon de meridiaan bereikt. Oorspronkelijk verwees het naar het negende uur van de dag volgens de Romeinse tijdrekening (ongeveer drie uur in de middag).

Verwijst naar de periode van het christelijke Romeinse Rijk van de 5de eeuw tot aan de renaissance, waarvan het begin ligt in de 13de, 14de of 15de eeuw, afhankelijk van welk land het betreft. De herwaardering van de Grieks-Romeinse tradities met integratie van christelijke thema's, de dynamiek van de Keltische en Germaanse volkeren, en de opkomst van de steden, welke werden bevolkt door vrije burgers, drukten hun stempel op de veelheid van stijlen die tijdens de middeleeuwen tot ontwikkeling kwamen.

Verwijst naar de stijl die volgde op de iconoclastische crisis, van het midden van de 9de tot het begin van de 13de eeuw. De stijl komt voornamelijk voor in het Oost-Romeinse rijk, en verspreidde zich samen met het Orthodoxe geloof naar de Balkan en Rusland na het verlies van Klein-Azië aan de Seljuk-Turken in 1071. De stijl kenmerkt zich door het voortborduren op en verder ontwikkelen van vroegere Byzantijnse kunst, bijvoorbeeld door een kleinere schaal van kerken en kloosters, het regelmatige gebruik van de Griekse kruisplattegrond, interieurs bedekt met weelderig marmer, mozaïeken, schilderingen en ivoorsnijwerk. Het betrof meestal eenvoudiger, meer lineaire en abstracte composities in een strak iconografisch systeem.

Kleine of eenvoudige vestingwerken, vooral uit de Romeinse tijd.

Verwijst naar de religie die is gebaseerd op de aanbidding van Mithra, de Iraanse god van de zon, rechtvaardigheid, verbondenheid, bemiddeling en oorlog in het Iran van vóór Zarathoestra. De term verwijst ook naar de religie in het Romeinse rijk tijdens de tweede en derde eeuw, die in het teken stond van de verering van Mithras, de beschermheilige van het keizerrijk. Deze religieuze stroming verdween na de erkenning van het christendom door keizer Constantijn in de vierde eeuw.

Stenen of houten funerair object uit de Romeinse periode in Egypte. De label werd aan de mummie bevestigd en bevatte informatie in het Grieks of het demotisch over de identiteit van de overledene, zoals naam, leeftijd en woonplaats.

Beschilderde maskers uit stuc, karton, metaal of hout die op het hoofd van een mummie werden geplaatst. De oude Egyptenaren wouden zo de gelaatstrekken van de dode bewaren, die deze zou nodig hebben in het hiernamaals om te kunnen ademen, zien en eten. Deze gelaatstrekken waren geïdealiseerd; pas in de Grieks-Romeinse periode werden ze realistischer.

Portretten van het gezicht in vooraanzicht, meestal volgens de methode van encaustiek, die op de plaats van het hoofd op Egyptische mummies uit de Romeinse tijd (2e en 3e eeuw na Chr.) werden geplaatst; veelal afkomstig uit El Fayum.

Wordt gebruikt voor kleine of grote oude Romeinse steden, waaraan burger- en stadsrechten waren toegekend vergelijkbaar met die van koloniën, maar die minder status hadden. Kan ook worden gebruikt voor bepaalde kleine steden in de middeleeuwen.

Wordt gebruikt voor aflossings- of rustplaatsen langs oude Romeinse of Byzantijnse wegen (gedurende de 7e eeuw) die voorzien in de minimale behoeften van reizigers. Gebruik 'mansiones' voor plaatsen langs deze oude routes om te overnachten .

Verwijst naar de periode van circa de 4de eeuw v. Chr. tot de 4de eeuw na Christus, toen het koninkrijk van Nabatea floreerde in het noordwesten van Arabië. De stijl van de periode staat bekend om het eclectische karakter en de combinatie van Hellenistische, Romeinse en Oosterse motieven, die vooral te zien zijn in de gevels van de uitgehouwen graven bij Petra, de hoofdstad van het rijk.

Oude Romeinse opvoeringen van spiegelgevechten te water.

Beschrijft gebouwen, in het bijzonder klassieke Griekse en Romeinse tempels en gebouwen met een gelijksoortige structuur, met een of meer rijen van negen zuilen aan een of beide zijden.

Verwijst naar de stijl van de beeldhouwers uit de 1ste eeuw v. Chr. tot de 2de eeuw na Chr., die het woord Athenaios aan hun handtekeningen toevoegden. Volgens het classificatiesysteem van de 19de-eeuwse kunsthistoricus Heinrich Brunn. De beelden werden vervaardigd voor rijke opdrachtgevers in Griekenland, Pergamon, Alexandrië en Italië. De stijl kenmerkt zich door het kopiëren van, of aanpassen aan de beroemde vroegere Griekse beelden, en speelde een belangrijke rol bij het overbrengen van de klassieke Griekse stijl op de Romeinen en later de West-Europese cultuur. De stijl onderscheidt zich door het formalisme en de kunstmatigheid, die afwijken van het realisme dat typerend was voor de Romeinse kunst uit deze periode.

Een zwart marmer voor sierdoeleinden, waar fragmenten van werden gevonden rond Romeinse ruïnes en waarvan men vermoedt dat het afkomstig was uit Laconië.

Stenografiesysteem dat werd gebruikt in oude Romeinse en vroeg-middeleeuwse geschriften.

De belangrijkste kamers van oude Griekse huizen en soortgelijke kamers in oude Romeinse huizen, meestal gebruikt om in te dineren.

Wordt gebruikt voor Koreaanse verwarmingssystemen waarbij gebruik wordt gemaakt van warmeluchtkamers of leidingen onder de vloer; vergelijkbaar met Romeinse hypocaustumen.

Geurige mirreachtige oliehoudende hars die wordt verkregen uit de kleine groenblijvende boom Commiphora opobalsamum, die inheems is in het Midden-Oosten. Wordt gebruikt in parfums en medicijnen. In het Bijbelboek Genesis wordt ernaar verwezen als een genezende balsem. In het oude Griekenland en het Romeinse Rijk werd het beschouwd als een waardevol medicijn en parfum. De term 'ontariopopulierenhars' wordt soms onterecht gebruikt om te verwijzen naar 'canadabalsem', die afkomstig is van een Noord-Amerikaanse boom.

Verwijst naar de stijl en periode die wordt toegeschreven aan de Ostrogoten, een tak van de Germaanse Gothen die ogenschijnlijk in de 4de eeuw v. Chr. vanuit Scandinavië de Oostzee overstaken en die zich in de 1ste eeuw v. Chr. in het zuiden van Rusland vestigden. Later trokken zij onder onder leiding van Theodorik de Grote verder naar Hongarije, Oostenrijk, Joegoslavië en in de 5de eeuw naar Italië. Door de jaren heen combineerden de stijlen van de Oostgotische kunst decoratieve motieven, uitgewerkt op wapens en persoonlijke decoraties, met elementen uit de klassieke Romeinse en Byzantijnse kunst.

Verwijst naar de stroming die is ontstaan door de geleidelijke verwijdering tussen kerkelijke autoriteiten in de vroege eeuwen van het christendom en de splitsing tussen het Oost-Romeinse of Byzantijnse rijk en het Heilige Romeinse rijk. Het schisma verdiepte zich in 1054 tussen Rome en Constantinopel, en terwijl de westerse theologie onder de invloed bleef van Augustijnse ideeën, werd de oosterse theologie verder gevormd door de Griekse vaders. In de orthodoxe theologie wordt de autoriteit erkend van lokale kerkcentra zoals Rome, Alexandrië, Antioch en Constantinopel, die worden geleid door hoofdbisschoppen, in plaats van het autoritaire, centrale pauselijke gezag dat in de westerse theologie centraal staat. Daarbij wordt uitgegaan van het idee dat het individu geen autonoom wezen is, maar dat de menselijke aard wordt gedefinieerd door een relatie met god; dit betekent dat in het geval van zonde een verwijdering van God plaatsvindt, en het doel van goede christenen is volgens de orthodoxe ideologie juist een verbond met God.

Wordt gebruikt voor Europese nederzettingen in de Late IJzertijd en de Romeinse Tijd. Vaak vestingwerken op een heuvel of op andere wijze versterkte eenheden, die als centraal punt dienen in het grondgebied van lokale stammen.

Romeinse techniek voor het aanbrengen van een deklaag, waarbij onregelmatig gevormde kleine blokken of stenen worden aangebracht op een betonnen muur.

Romeinse methode voor het aanbrengen van een gemetselde deklaag waarbij de technieken opus reticulatum en opus testaceum worden gecombineerd tot een hybride oppervlaktepatroon.

Romeinse techniek voor het aanbrengen van een deklaag, waarbij piramidevormige stenen met een vierkante voorkant in regelmatige netpatronen worden aangebracht op een betonnen muur.

Romeinse methode voor het aanbrengen van een gemetselde deklaag met fragmenten van gebroken tegels ingebed in beton.

Verwijst in de kunsthistorische wetenschap meestal naar de periode in Europa, Klein-Azië en Noord-Afrika die voorafging aan de val van het West-Romeinse Rijk. Wordt meer algemeen ook wel gebruikt om te verwijzen naar de prehistorie en naar vroege culturen elders in de wereld.

Renbanen die zijn ontworpen of gebruikt worden voor paardenraces. Gebruik de term 'hippodromen' en 'circussen (renbanen)' voor respectievelijk Griekse en Romeinse ellipsvormige bouwwerken bedoeld voor races met paard en wagen.

Ringvormige, witte wollen banden met afhangende stroken van hetzelfde materiaal op rug en borst; worden door de paus gedragen tijdens de Romeinse ritus en door hem uitgereikt aan aartsbisschoppen als ambtelijk onderscheidingsteken.

Term die wordt gebruikt in verschillende delen van Europa en sommige Europese kolonies in Amerika in verschillende tijden, van het Romeinse Rijk tot het begin van de het moderne tijdperk, voor hooggeplaatste officieren of edelen die hun koning zelf dienden of vertegenwoordigden op bepaalde gebieden zoals het leger, de rechterlijke macht of het koninklijke huishouden of die de koninklijke macht in een district of provincie van het rijk uitoefenden.

Herbergen die gasten van alle rangen en standen ontvangen, in tegenstelling tot herbergen die bedoeld zijn voor gasten uit de hogere klassen. Gewoonlijk gebruikt men deze term alleen voor oud-Griekse en oud-Romeinse gebouwen en voor gebouwen in het Midden-Oosten.

Ronde bronzen schilden voorzien van een stevige schildknop, die werden gebruikt door Romeinse troepen te paard in de 7e of 6e eeuw v.C.

Oud-Romeinse houders in de vorm van een ondiepe kom zonder handvatten, waarvan de bodem in het midden iets omhoog komt; gebruikt voor plengoffers bij religieuze ceremonies of om uit te drinken.Gebruik ‘phialae’ voor vergelijkbare Oudgriekse houders.

Te gebruiken voor leden van de groep bevoorrechte burgers in het oude Rome; werd tijdens het Romeinse en Byzantijnse Rijk ook gebruikt voor hooggeplaatste personen die deze titel van de keizer ontvingen. Werd ook gebruikt voor leden van de invloedrijke of door overerving heersende klasse in sommige middeleeuwse Duitse, Zwitserse en Italiaanse vrije steden.

Engelse zilveren munten, afgeleid van de Romeinse denarii, uitgegeven vanaf eind 8e tot in de 17e eeuw, daarna van koper of brons vanaf de 18e eeuw tot aan 1967, toen met de introductie van het decimale stelsel een nieuwe penny in circulatie kwam. Gebruik 'deniers' voor de vergelijkbare Franse zilveren munten die sinds de 8e eeuw werden geslagen.

Binnenplaatsen aan de achterzijde van antieke Romeinse huizen, gewoonlijk een tuin omgeven door een zuilengang.

Hieronder vallen de colonnades die een gebouw omgeven, zoals een Griekse tempel en Romeinse patio's die omgeven worden door een colonnade.

Verwijst naar alle grafische technieken waarmee wordt getracht diepte te suggereren, meestal op een tweedimensionaal vlak, door middel van een geometrische projectie waarbij een of meer verdwijnpunten, verkortingen en/of atmosferische effecten worden gebruikt. Onder deze technieken vallen terugwijkende lijnen, kleurgradaties, tint en textuur, en mate van helderheid. In de westerse kunst verwijst de term meestal naar de geometrische techniek van lineair perspectief, die in de vroege renaissance werd uitgevonden en die was gebaseerd op oude Griekse en Romeinse modellen. Hoewel de betekenis enigszins overeenkomt met 'projectie', wordt dit laatste begrip voornamelijk gebruikt voor technische en architectonische tekeningen die de nadruk leggen op de rekenkundige eigenschappen van de afgebeelde voorwerpen. 'Perspectief' wordt gebruikt voor kunstwerken en weergaven met vervormingen van lengte, hoeken, vormen en de rechtheid van lijnen die zich optisch lijken voor te doen als voorwerpen terugwijken in de diepte.

Te gebruiken voor Oud-Romeinse decoratieve metalen schijven of knoppen, door mannen op de borst gedragen als militair onderscheidingsteken of sieraad; ook te gebruiken voor vergelijkbare versierselen op paardentuig. Mogelijk van Keltische oorsprong.

Oud-Griekse houders in de vorm van een ondiepe kom zonder handvatten, vaak met een bodem die in het midden iets omhoog is geduwd. Gebruikt om uit te drinken of voor plengoffers van wijn of olijfolie bij oude Griekse rituelen. De plengoffers werden over een altaar gegoten ter ere van de goden of over een begraafplaats om de zielen van de overledenen te eren. Gebruik 'paterae' voor vergelijkbare Oud-Romeinse houders.

Beschrijft de kunst van de Picten, de bewoners van het gebied dat nu het noorden en oosten van Schotland uitmaakt en zich uitstrekt van Caithness tot Fife, uit de periode vanaf de Romeinse bezetting van Britannia (halverwege de 1ste eeuw n. Chr.) tot de 9de eeuw. Het gebruik van tatoeages heeft mogelijk geleid tot de Romeinse benaming Picti, oftewel beschilderde mensen. Pictische kunst is bekend om de gestileerde, krachtige schoonheid van de gegraveerde herdenkingsstenen en kruisen. Er is ook wel Pictisch zilverwerk bekend.

Werpsperen, doorgaans met een lange, smalle kop, bevestigd aan de stok door middel van een flens of een holte, en een gewicht onder de kop aan de stok om evenwicht en baan te verbeteren; behorend tot de uitrusting van Romeinse soldaten vanaf de Republikeinse periode tot de 4e of 5e eeuw nc.

Waterreservoirs in Romeinse huizen, waar men ze gebruikte als zwembad of visvijver, of in openbare baden, waar ze fungeerden als koelbad. In middeleeuwse kloostergemeenschappen gebruikte men piscines als visvijvers, want vis was een belangrijk onderdeel van het dieet. Ze werden ook gebruikt in architectuurstijlen die de klassieke stijl imiteerden, met name in de achttiende eeuw. Zie ���piscines (christelijk toebehoren)' voor bassins met een afvoerkanaal die men in christelijke kerken gebruikte tijdens de liturgie.

Brede straten of lanen in oudgrieks en -romeinse steden.

Wordt gebruikt om de onderbouwen of basementen van gebouwen aan te duiden, zoals bijvoorbeeld van Etruskische of Romeinse tempels. Voor soortgelijke bouwdelen van Griekse tempels wordt 'krepidomata' gebruikt.

Verwijst naar de Griekse beeldhouwkunst vervaardigd door Polykleitos tussen 450 en 420 v. Chr. Zijn werken zijn te herkennen aan de ideale, harmonieuze proporties, de stevigheid en het naturalisme van de beelden van mannelijke atleten, die we nu uitsluitend nog kennen van de Romeinse kopieën.

Gedeelten van een fresco die vanaf dezelfde hoogte op een steiger zijn aangebracht, waardoor in het eindproduct rechte naden zijn te onderscheiden. Veel voorkomend bij grote Romeinse, Byzantijnse en dertiende-eeuwse fresco's.

Te gebruiken voor grote Oud-Romeinse handelsschepen uit het westelijke gedeelte van het Middellandse-Zeegebied, die een ronde achtersteven maar aan de boeg een naar voren stekend, ramachtige scheg hebben; zulke schepen waren vaak langer en smaller dan de 'corbitae', het andere belangrijke Romeinse type handelsschip.

Oude Romeinse gaarkeukens of kroegen die vooral warme maaltijden aanboden, meestal eenvoudige, goedkope en vaak onhygiënische gelegenheden.

Doorgangen tussen hoger en lager gelegen rijen zitplaatsen in Romeinse theaters. Gebruik 'diazomata' voor soortgelijke doorgangen in Griekse theaters.

Ambtswoningen de praetores (provinciale bestuurders in het oude Romeinse Rijk).

Te gebruiken voor keizerlijke functionarissen van het oude Romeinse Rijk aan wie, als vertegenwoordigers van de keizer, het beheer van de financiële zaken van een provincie was toevertrouwd.

Tonelen van oude Romeinse theaters.

Delen van theaterpodia die dichtst bij het publiek zijn en meestal buiten het gordijn uitsteken. Voor het acteeroppervlak van oude Griekse en Romeinse theaters, gebruik "proscaeniums".

Werken die een persoon of groep identificeren en beschrijven binnen een bepaald historisch of literair kader; het kan daarbij de publieke carrière, familierelaties en persoonlijke kenmerken van historische personen of fictieve personages betreffen; vooral toegepast met betrekking tot de Romeinse tijd en het Europa van de middeleeuwen.

Verwijst naar de stijl en periode die over het algemeen duidelijk begint in het midden van de 12de eeuw in Italië en elders in West-Europa. De periode overlapt met de laatmiddeleeuwse periode en wordt in Italië ingeluid door het ontstaan van de stadstaten en de daaropvolgende stijging van de status en het individualisme van kunstenaars en handwerkslieden. De stijl in de beeldhouw- en schilderkunst verschilt van vroegere stijlen door de hernieuwde waardering van de kunst van het klassieke Griekenland en Rome. Deze is duidelijk zichtbaar in de meer driedimensionale, naturalistische figuren en composities die zijn beïnvloed door Romeinse sarcofagen en andere antieke kunst.

De constituerende, politieke en bestuurlijke delen binnen verschillende soevereine staten, b.v. historische zoals het Romeinse Rijk en hedendaagse staten met een federaal systeem, zoals Canada en Spanje .

Verwijst naar boeken of andere documentvormen die het Boek der Psalmen bevatten, dat is samengesteld uit 150 psalmen uit het Oude Testament. Een psalter is meestal onderverdeeld in delen die dagelijks bij de metten en op zondag bij de vespers worden gereciteerd, en wordt gebruikt als liturgisch boek door de clerus bij de breviergebeden of getijden, of door leken voor privégebeden. Naast de psalmen bevatten psalters gewoonlijk ook een kerkelijke kalender, gezangen, geloofsbelijdenissen en de litanie van de heiligen. Koning David en zijn hofmuzikanten werden van oudsher beschouwd als auteurs van de psalmen. De onderwerpen van de psalmen zijn meestal hymnen om God te prijzen en smeekbeden om hulp en mededogen. In de christelijke traditie werden de psalmen zo geïnterpreteerd dat de Heer uit het Oude Testament werd gezien als Christus de Verlosser. Diverse passages uit afzonderlijke psalmen werden gezien als christelijke metaforen en vooraankondigingen. Hiëronymus maakte in de 4de eeuw n. Chr. de Hebreeuwse tekst van de psalmen voor westerse lezers toegankelijk door deze in het Latijn te vertalen. Twee vertalingen zijn gemaakt op basis van de Griekse versie (de Septuagint) en één vertaling rechtstreeks uit de originele taal. De drie versies zijn respectievelijk bekend als de Romeinse, gallicaanse en Hebreeuwse psalters. Het psalter was een van de meest geïllustreerde middeleeuwse teksten in het westen. Deze illustraties begonnen rond 725 n. Chr. en floreerden van de 12de tot de 14de eeuw. De tekst werd vaak verfraaid met prachtige ornamenten en afbeeldingen; psalmen leenden zich echter niet goed voor letterlijke illustratie, in tegenstelling tot de meer verhalende Bijbelgedeelten. Als gevolg hiervan waren de illustraties zeer gevarieerd, zowel in stijl als in iconografie. De meeste geïllumineerde psalters bevatten decoratieve gehistoriseerde beginletters bij de belangrijkste onderverdelingen van de tekst.

Egyptisch en Romeins glaswerk met een bloedrode kleur, veroorzaakt door de verspreiding van koperoxidekristallen in zwart glas.

Motieven die mollige, soms gevleugelde en naakte figuren van kleine jongens weergeven, afgeleid van Grieks-Romeinse afbeeldingen van Eros. Gebruikelijk in kunst van de Renaissance tot en met de 18e eeuw.

Wordt gebruikt voor Romeinse koperen of bronzen munten ter waarde van een kwart as; ze werden uitgegeven door de vroege Republiek tot ten minste de 2e eeuw n.C.

Bogen, meestal met een monumentaal karakter, met twee elkaar kruisende doorgangen en vier façades. Soms worden ze op kruispunten geplaatst. Binnen de context van de Romeinse architectuur waren ze met name populair in Afrika en in het oostelijke deel van het Romeinse Rijk.

Griekse en Romeinse wagens die door vier paarden naast elkaar werden getrokken.

Antieke Romeinse binnenplaatsen met zuilengangen aan alle vier de zijden.

Romeinse zilveren munten van verschillende waarde, oorspronkelijk een halve denarius, geslagen vanaf het eind van de 3e eeuw v.C. Later ook in goud en brons en aangemunt tot de 3e eeuw n.C.

Dierenriemsymbool van een ram, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie, waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffende sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Verwijst naar een Romeinse aardewerkstijl met een fijne gloed en rode zegellakkleur, verkregen door het gebruik van een zeer fijne engobe en een baktechniek waarbij oxidatie plaatsvond. De stijl was geïnspireerd op aardewerk uit Griekenland en het Nabije Oosten, en kenmerkt zich doordat deze meestal niet is versierd, of met een eierlijst afgietsel of reliëf is versierd. De term wordt soms ook meer in het algemeen gebruikt voor al het oude aardewerk dat effen rood is, een satijnen glans heeft, en dat uit Rome, het Nabije Oosten of Griekenland afkomstig is.

Ellipsvormige stukken stof van fijne witte wol, in plooien over de linkerschouder geworpen, onder de rechterarm doorgetrokken en opnieuw over de linkerschouder gedrapeerd; het officiële kledingstuk van de Romeinse burger, oorspronkelijk ook gedragen door vrouwen. Ook soortgelijke ruimvallende gewaden - ook in andere stoffen - gedragen in verscheidene andere historische perioden. Zie voor de ambtelijke toga: 'gewaden'.

Verwijst naar de stijl en de periode die in West-Europa de boventoon voerde in de 11e en 12e eeuw. De stijl floreerde in de architectuur met de nieuwe groei van de steden, de bijbehorende kerken en de wederopbouw van kloosters. De stijl heeft kenmerkende regionale verschillen, maar over het algemeen wordt het gekarakteriseerd door de invloed en de interpretatie van de Romeinse en daaropvolgende bouwkunst. De grote omvang, ronde bogen, gewelven van metselwerk en innovaties in de constructie om voldoende verlichting te bieden. De stijl ontwikkelde zich ook in monumentale reliëfsculpturen, glas-in- lood, boekverluchting, muurschildering, ivoor-snijwerk en kostbaar metaalwerk. Het wordt gekenmerkt door vlakke gestileerde vormen, en de zeer gedetailleerde ornamenten. Periode 950-1250.

Grote groep lettertypen die over het algemeen zijn gebaseerd op 15e-eeuwse Italiaanse lettertypen, dat wil zeggen dat ze gebruik maken van het Latijnse alfabet, maar niet van gotische lettertypen noch van duidelijke schriftvormen. Een romeins lettertype kan dus een bijbehorend cursief schrift omvatten. Voor romeins als het tegenovergestelde van cursief wordt 'romein (rechtopstaande lettertypengroep)' gebruikt.

Lettertypen die behoren tot de grote groep lettertypen van romeinse stijl, met rechte, niet-cursieve tekens. Voor de grote groep lettertypen van romeinse stijl wordt 'romeins (lettertypegroep) gebruikt.

Verhogingen voor het houden van publieke toespraken. In het oude Rome was een rostrum een verhoogd platform in het Romeinse forum, gedecoreerd met de boegen (rostra) van buitgemaakte schepen, waarop redevoeringen of pleidooien ten overstaan van het Romeinse volk werden gehouden.

Wordt gebruikt voor kleine oude Romeinse heiligdommen, meestal gebouwd in de openlucht.

Oud-Romeinse of christelijke gewijde plaatsen. Gebruik bij voorkeur meer specifieke termen.

Simpele vierkante of rechthoekige mantel gemaakt van ruwe wol. Werd gedragen door Romeinse soldaten, over de wapenuitrusting en vastgemaakt aan de rechterschouder. Werd ook beschouwd als een symbool voor oorlog, zoals de toga een symbool voor vrede was.

Verwijst naar een soort Romeins aardewerk dat een variant is van het Terra sigillata. De term wordt gebruikt voor aardewerk dat ofwel vervaardigd werd op Samos, een eiland in de Egeïsche Zee, of werd gemaakt van klei die van dit eiland afkomstig was. Moderne wetenschappers gebruiken de term doorgaans als een synoniem voor ‘Terra Sigillata', omdat zij ervan uitgaan dat het eerdere gebruik van de term was gebaseerd op een verkeerde interpretatie van de oude toepassing,die waarschijnlijk slechts verwees naar een bij Terra sigillata gebruikte laktechniek en niet naar Samos. Soms wordt de term gebruikt als verwijzing naar Grieks geometrisch en oriëntaal ogend aardewerk dat werd gemaakt of opgegraven op Samos.

Verwijst naar de periode vanaf de onderwerping van de Parthen door Ardashir in 224 tot aan de val van het Sassanidenrijk aan de Arabieren in 631, tijdens welke het Midden Oosten werd geregeerd door de Iraanse Sassanidische dynastie. De kunst van die tijd, waarvan rotsreliëfs en zilverwerk het meest bekend zijn, kende invloeden van het Romeins-Byzantijnse rijk uit het westen en het Chinese rijk uit het oosten.

In oude Griekse en Romeinse theaters, de constructies die naar het publiek gekeerd zijn en die de achtergrond vormen waarvoor de opvoeringen plaats vonden, en die tevens de spelers ruimte boden achter de plaats waar ze toneelspeelden.

Wordt gebruikt voor de gevels van de toneelopbouw van oude Griekse en Romeinse theaters.

Dierenriemteken van een schorpioen, ruwweg gebaseerd op het gelijknamige sterrenbeeld. De tekens van de dierenriem, overblijfselen van Oudgriekse en Romeinse decoraties, waren populair in de romaanse en gotische kerken van Noord-Europa. Ze worden ook vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken als symbool van iedere maand waarin de zon in het betreffende sterrenbeeld komt. Daarnaast zijn ze gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Lange schilden die oorspronkelijk uit Italië kwamen en gebruikt werden door de Romeinse zware infanterie vanaf de 8e eeuw v.C. tot de 5e eeuw n.C. Ze waren rechthoekig of ovaal van vorm, oorspronkelijk van hout of riet maar later van met leer bedekt hout, met een centrale metalen schildknop en een richel over de lengte van de achterkant.

Oud-Romeinse opklapbare krukken die door senatoren en magistraten werden gebruikt.

Wordt gebruikt voor Romeinse bronzen munten met een waarde van een halve as, aanvankelijk gegoten en later geslagen munten van de Republiek tot aan de 2e eeuw n.C. Daarna gebruikt voor gouden munten met een waarde van een halve solidus, uitgegeven in het Oosterse Rijk van de 4e tot en met de 8e eeuw n.C.

Inkt die door kunstenaars wordt gebruikt, gemaakt van het bruine pigment dat wordt gewonnen uit de inkt van inktvissen, een weekdier dat is gerelateerd aan de octopus en de pijlinktvis. De inktvis gebruikt de natuurlijke inkt om zich te verdedigen. Om de inkt voor kunstenaars te maken wordt de inktzak uit het dier verwijderd, gedroogd en vervolgens opgelost in verdunde alkali en verder verwerkt. Het resulterende pigment is chemisch inactief en vrij permanent. Het wordt voornamelijk gebruikt als tekeninkt en om dunne lagen aan te brengen. Sepia-inkt wordt zeker al sinds de Romeinse tijd gebruikt. Vanaf de Renaissance was het vooral erg populair als tekenmateriaal. In de late 18de en 19de eeuw verving het bister als middel om gewassen tekeningen te maken.

Oude Romeinse zilveren of koperen munten die oorspronkelijk een waarde hadden van tweeënhalve as of een kwart denarius; later werden dat vier assen. Ze werden uitgegeven vanaf eind 3e eeuw v.C. tot de tweede helft van de 3e eeuw n.C..

Zilveren munten uit de late Romeinse en vroege Byzantijnse tijd, uitgegeven vanaf het eind van de 3e eeuw tot aan het begin van de 7e eeuw.

Oud-Romeinse vaten die op een emmer lijken en vaak werden gebruikt voor wijwater tijdens de liturgie. Situlae waren meestal gemaakt van gedecoreerd brons, maar ook andere materialen waren mogelijk, zoals gedecoreerd keramiek. Deze vaten zijn aangetroffen in Italië en andere delen van de oude wereld.

Verwijst naar de periode en cultuur verbonden met de Slaven, een aparte linguïstische en etnische groep, die tijdens het derde of tweede millennium v. Chr. uit Azië kwam en zich geleidelijk over Oost-Europa verspreidde. De Slaven speelde een belangrijke rol in de Middeleeuwse wereld, vooral tijdens de Slavische migratie naar Griekenland en Midden-Europa tijdens de 6de en 7de eeuw. De Slavische stijl kenmerkt zich door heldere kleuren en patronen, en invloeden uit diverse andere culturen, waaronder de Germaanse, Romeinse en Griekse.

Gouden munten uit de Romeinse en Byzantijnse tijd uit de periode begin 4e tot 11e eeuw..

Stevige stoelen met een hoge rugleuning en solide armleuningen die in Romeinse huizen en publieke ruimtes werden gebruikt of stoelen met dezelfde vorm. De zitting was verhoogd, waardoor een voetenbank nodig was. Soliums stonden in het atrium en werden gebruikt door de heer des huizes wanneer hij gasten of klanten ontving. Goden en koningen worden in de kunst vaak zittend in dergelijke stoelen afgebeeld.

Italiaanse term die letterlijk 'van beneden naar boven toe' betekent en die verwijst naar het toepassen van verkorting, meestal in de tweedimensionale kunst, om een realistisch effect te bereiken in de weergave van architectonische elementen en van figuren en objecten die vanaf een lager standpunt dan het kunstwerk zelf worden beschouwd, en dus niet vanuit een positie recht tegenover het kunstwerk. De term wordt soms ook gebruikt om te verwijzen naar Oud-Romeinse muurschilderingen, maar wordt vooral gebruikt voor westerse kunst uit de renaissance en later. Meestal verwijst de term dan naar plafondschilderingen, wandschilderingen hoog op een muur en andere schilderijen of bas-reliëfs die van onderaf moeten worden bekeken. Sommige 'di sotto in su'-afbeeldingen zijn getekend vanuit een 'kikkerperspectief' of 'wormperspectief', waarbij het de bedoeling is dat de beschouwer vanuit een liggende houding op de vloer omhoog kijkt.

Kegelvormige helmen gemaakt uit een aantal segmenten en banden, bekend sinds de Romeinse tijd en in aangepaste vorm gebruikt tot de 14e eeuw.

Oude Romeinse bouwwerken voor balspelen, kaatsbanen.

Flessen waarbij in de hals een vernauwing is aangebracht die lijkt op een sluitring. Deze vernauwing beperkt de uitstroom van de inhoud tot druppels voor het schenken van producten die spaarzaam moeten worden toegediend. De zorg die aan de versiering van sprenkelflessen is besteed wekt de indruk dat de inhoud bestond uit luxeartikelen zoals dure parfums. Ze werden gemaakt en op grote schaal gebruikt in de midden- en laat-Romeinse keizertijd, vooral in Syrië, oostelijk Palestina en Mesopotamië. De vroegste bewaard gebleven sprenkelflessen zijn die uit Dura Europos in het noorden van Syrië, daterend van voor 256. De meest voorkomende decoratiepatronen zijn ribben met arcering en een honingraatpatroon. Vele zijn iriserend. Sprenkelflessen werden vrijwel zonder uitzondering geblazen in een mal, in twee delen die werden samengevoegd bij de hals.

Dierenriemsymbool van een steenbok, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie, waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffende sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Een filosofische stroming die tot bloei kwam in de Griekse en Romeinse oudheid. Stoïcijnen waren er altijd van overtuigd dat alle kennisvergaring ertoe moet leiden dat de mensheid zich een gedragswijze kan aanmeten die wordt gekenmerkt door een onverstoorbare geest en de zekerheid van morele waardigheid, en bepleitten bemoeienis met menselijke aangelegenheden. Morele waardigheid, plichtsbesef en het streven naar gerechtigheid zijn dus kenmerkend voor stoïcijnen, samen met een onbuigzame geest.

Lange, losvallende gewaden met of zonder mouwen, gedragen door Griekse en Romeinse vrouwen.

Een golvend van S-achtige groeven voorzien patroon dat veel wordt gebruikt op Romeinse sarcofagen en in neoklassieke ornamenten.

Te gebruiken voor oude Mesopotamische, Egyptische, Griekse en Romeinse voertuigen met meestal twee wielen, die door maximaal tien dieren konden worden getrokken; ze kwamen voor in vele verschillende vormen en met diverse toepassingen en werden meestal bestuurd vanuit een staande positie. Waarschijnlijk ontwikkeld in Mesopotamië rond het begin van het derde millennium.

Kamers in het Romeinse badhuis of de gymnastiekschool tussen het laconicum, sudatorium en het caldarium, waar atleten zich terugtrokken om het zweet van hun lichamen te verwijderen.

Zweetkamers in Romeinse badhuizen.

Verwijst naar de periode en stijl die samenviel met de heerschappij van de Romeinse generaal en dictator, Lucius Cornelius Sulla, die leefde van circa 138 tot 78 v. Chr. De periode kenmerkt zich door een nadruk op politieke en juridische hervormingen.

Romeinse rechthoekige kamers die direct vanaf de straat toegankelijk zijn en die vooral worden gebruikt als winkels of kraampjes.

Oud-Romeinse herbergen waar jonge bedienden warme lekkernijen en complete maaltijden serveerden. Meestal hadden deze gebouwen een smal en lang grondplan en gewelven. De eigenaar zat meestal op een verhoging aan een van beide uiteinden van de herberg. Ze waren bedoeld voor de betere klassen. Herbergen voor lagere klassen heten ���cauponae'.

Kamers gelegen tussen het atrium en het peristylium in oude Romeinse huizen.

Romeinse gebouwen voor het bewaren van archieven.

Dierenriemsymbool van een stier, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie. Ze waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffen sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Graf waarbij het lichaam bedekt wordt door aardewerken tegels (tegulae), die samen een soort hellend dak vormen. Vaak voorkomend in de Romeinse Oudheid.

Ruimten met baden met lauw water in Romeinse badhuizen.

Verwijst naar een stijl van verfijnd aardewerk die voorkwam in Italië, Frankrijk, Duitsland, en het gehele Romeinse Rijk van de 1ste eeuw v. Chr. tot de 3de eeuw na Chr. De stijl is schatplichtig aan Oud-Griekse traditiesin het gebruik van calcietrijke klei met een hoog ijzergehalte, om een glimmend oppervlak te creëren, maar verschilt van Grieks aardewerk doordat het maar een keer is gebakken, in een open oven. Kenmerkend zijn de rode kleur, de zorgvuldige afwerking, en soms de decoraties van gestempelde figuren en patronen. De term werd bedacht in de 19de eeuw, en sindsdien bestaat er onenigheid over de vraag op welk soort aardewerk deze van toepassing is, omdat de term verschillend vertaald wordt, ofwel als ‘gestempelde aarde’,hetgeen verwijst naar de gestempelde motieven, of als ‘verzegelde aarde’, hetgeen verwijst naar een harde, vettige medicinale grondsoort genoemd‘terra sigillata’ die voorkomt op het eiland Lemnos, en waarvan werd verondersteld dat het de klei was waarmee het aardewerk werd vervaardigd. Voor meer verwarring zorgde de relatie tussen deze term en ‘Samisch aardewerk’ of ‘Samisch’.

Constructies met vier vierkanten, twee elkaar kruisende doorgangen en vier façades. De assen zijn elk symmetrisch ingekaderd door architectonische zuilen en bogen. De term wordt doorgaans gebruikt in verband met monumentale antieke Romeinse architectuur. Quadrifrons bogen werden vaak gebouwd bij haakse wegkruisingen en waren meestal vrijstaand. Quadrifrons bogen konden triomf of eerbetoon uitdrukken. Quadrifrons bogen waren met name populair in Noord-Afrika. Beroemde voorbeelden zijn de boog van Marcus Aurelius in Tripoli en de Janus Quadrifrons in Rome. De term kan ook verwijzen naar een vorm van beeldhouwen die meestal werd gebruikt als architectonisch ornament dat bestaat uit vier gezichten of façades die in vier richtingen staan.

Verwijst naar de stijl en periode in het Oost-Romeinse Rijk die de heerschappij van Theodosius l (379-395) en die van zijn kleinzoon Theodosius ll (408-450) omspant. De stijl van deze periode is gevormd door de krachtige onderdrukking van heidendom en Arianisme door Thesiodosius l, de nadruk op de beoefening van wetenschap en de Codex Theodisianus uit 438 van Theodosius ll, en de bouwactiviteit van beide keizers, waaronder de oprichting van een stadsmuur om Constantinopel.

Wordt gebruikt voor monumentale antieke Romeinse badhuizen. Gebruik 'badhuizen' voor antieke Romeinse badhuizen van normale grootte.

Romeins commercieel etablissement waar men kant-en-klare maaltijden, vergelijkbaar met hedendaagse fastfood, kon kopen. Werd vooral bezocht door de armere klassen, die zich geen eigen keuken konden veroorloven.

Verwijst naar een Romeinse aardewerkstijl, die over het algemeen bestond uit een fijn, hard en dunwandig materiaal, dat werd versierd met geschilderde motieven en kenmerkende wigvormige projecties.

Beschrijft gebouwen, in het bijzonder klassieke Griekse en Romeinse tempels en gebouwen met een soortgelijke structuur, met tien zuilen aan een of beide uiteinden.

Bel met een specifieke betekenis tijdens oude of rooms-katholieke ceremonies. Het kan een klokje zijn op een steel dat men tijdens een processie meedraagt of op een andere manier uitstalt en dat een kathedraal (de zetel van een bisschop) symboliseert en de band daarvan met de paus. Het gebruik ervan gaat terug tot de Middeleeuwen, toen men tijdens pauselijke processies voorbijgangers met een bel waarschuwde dat de paus eraan kwam. De term kan ook verwijzen naar versierde Etruskische en Romeinse begrafenisklokken en ceremoniële klokken of voor afbeeldingen daarvan in twee dimensies op reliëfs of muurschilderingen.

Wordt gebruikt voor oude Romeinse begrafenisbouwwerken van enkele verdiepingen hoog, die meestal oprijzen vanaf een vierkante of een rechthoekige basis met trappen en met bovenop een piramidevormig, koepelvormig of plat dak.

Eenvoudige vorm van de Romeins-Dorische orde, zonder cannelures. VWB.

Kleine gouden munten ter waarde van een derde van een gouden solidus, gebruikt in Romeinse en Merovingische gebieden vanaf eind 4e eeuw tot de 7e of 8e eeuw.

Wordt gebruikt voor de verhoogde podia waarop de Romeinse magistraten zaten, meestal in basilieken of theaters, kan ook bij uitbreiding worden gebruikt voor de verhoogde platformen of stoelen gereserveerd voor leidinggevende functionarissen. Voor platformen binnenshuis die worden gebruikt als eervolle of belangrijke plaatsen voor hoogwaardigheidsbekleders of sprekers wordt 'podia' gebruikt.

Eetkamers in Romeinse huizen, die meestal waren uitgerust met een lage tafel die aan drie kanten werd omringd door banken.

Dierenriemsymbool van een tweeling, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie, waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffende sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Verwijst naar beeldende werken die bestaan uit twee met scharnieren aan elkaar bevestigde panelen, waarop dikwijls aan de buitenkant afbeeldingen zijn aangebracht. De panelen dienden in de Romeinse tijd als schrijftabletten. Vanaf de middeleeuwen werden ze hoofdzakelijk gebruikt als drager van afbeeldingen voor altaarstukken en andere doeleinden. Deze bestonden vaak uit panelen van gesneden ivoor of beschilderd hout, waarbij de belangrijkste afbeeldingen aan de binnenkant waren aangebracht.

Wordt gebruikt voor Siciliaanse bronzen munten ter waarde van een twaalfde litra, uitgegeven gedurende de 5e eeuw v.C. en later voor Romeinse, uit brons geslagen munten ter waarde van een twaalfde as, uitgegeven gedurende de Republiek tot de 2e eeuw v.C..

Een boekhandschrift dat wordt gekenmerkt door ronde majuskels, ontwikkeld uit het oude Romeinse cursief. Het werd vooral gebruikt in Griekse en Latijnse manuscripten van de 4e tot 8e eeuw.

Aanduiding voor oude Romeinse plaatsen voor het verbranden van lijken.

Een standaard voor kommen, bijvoorbeeld voor Romeinse kraters of Chinese kommen van brons die men voor rituelen.

Wordt gebruikt voor Romeinse zilveren munten van onbekende waarde uitgegeven tussen ruwweg 211 en 170 v.C. en gekenmerkt door een afbeelding op de achterzijde van Victoria die een krans plaatst op een trofee.

Zowel oude Romeinse stedelijke woonwijken als Romeinse en Middeleeuwse handelswijken of dorpjes, die meestal buiten de muren van nabijgelegen militaire nederzettingen lagen.

Verwijst naar gebouwen, in het bijzonder klassieke Griekse en Romeinse tempels en gebouwen met een soortgelijke structuur, met een of meer rijen van vier zuilen aan een of beide uiteinden.

Romeinse villa's die dienen als boerderijen.

Romeinse landhuizen die bij de stad liggen en dienen voor recreatie, niet voor de landbouw.

Gebruikt sinds de Romeinse tijd als aanduiding voor landhuizen, over het algemeen van enig aanzien, en vaak met inbegrip van hun bijgebouwen en de tuinen. Tegenwoordig wordt een villa nog steeds gezien als een groot huis in een landschappelijke omgeving, maar ook een dergelijke woning in een stad wordt wel villa genoemd.

Dierenriemsymbool van een vis, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie, waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffende sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Het karakteristieke schrift van de Spanjaarden van de 8e tot de 12e eeuw, ontwikkeld uit het latere Romeins cursief.

Verwijst naar niet-fotografische voorstellingen waarvan het gezichtspunt ver boven normale ooghoogte ligt. Op deze afdrukken, tekeningen of schilderingen is het gezichtspunt doorgaans zo gekozen, dat het lijkt alsof de kijker vanaf de wolken naar beneden kijkt. Het voordeel van dit gezichtspunt is dat de voorstelling gedetailleerder kan zijn, omdat de voorgrond de achtergrond niet aan het zicht onttrekt. Dit perspectief wordt al toegepast sinds de oude Romeinse tijd, toen het werd gebruikt om slagvelden af te beelden. Het is ook een veelgebruikt perspectief voor het afbeelden van stadsontwikkelingen, ontwerpen van landschapstuinen, en paleizen en steden. De observatiepositie van een vogelvlucht ligt boven dakniveau, maar onder dat van kaarten. Gebruik 'vogelvluchten (tekeningen)' voor bouwtekeningen in nauwkeurig perspectief. Gebruik voor foto's 'luchtaanzichten' of 'luchtfoto's'. Gebruik 'map views' voor geïllustreerde landkaarten.

Verwijst naar de periode en stijl van de kunst van de Teutonische stammen, bestaande uit de Franken, Lombardijers, Vandalen, Ostrogoten en Visigoten, die het in verval geraakte Romeinse rijk tussen circa 370 tot circa 800 beheersten. De stijl beïnvloedde de architectuur, de beeldhouwkunst en de illustratie van manuscripten, maar is het duidelijkst zichtbaar in de draagbare objecten van de rondtrekkende bevolking, zoals de metalen voorwerpen en vaak gouden sieraden, soms ingelegd met email of granaat. De stijl kenmerkt zich door het verruilen van klassieke ontwerpen voor gestileerde en ornamentele ontwerpen, waarbij losstaande kleurvlakken en herhalende patronen van visgraten, kruizen, lijnen en stippels opvallen.

Verwijst naar de vroege stadia van de Byzantijnse periode, die begon toen keizer Constantijn de stad Byzantium uitriep tot de nieuwe hoofdstad van het Romeinse keizerrijk in 330 n. Chr. De stijl wordt soms gerangschikt onder de vroegchristelijke kunst, omdat er toentertijd geen sprake was van een officiële opdeling in een oostelijk en een westelijk Romeins rijk.

B Verwijst naar de vroegste stadia van de Etruskische cultuur en stijl, voordat de Romeinse invloeden gingen overheersen. Deze periode omvat de Vroege IJzertijd van de 9de eeuw tot circa 675 v.Chr., de oriëntaliserende fase tot circa 575 v.Chr en het eerste deel van de klassieke fase tot circa 400 v.Chr. In classificatiesystemen die de Villanovacultuur van de IJzertijd niet tot de Etruskische cultuur rekenen, begint de vroeg-Etruskische cultuur rond 750 v. Chr.

Verwijst naar de periode en stijl in de kunst, die samenviel met de tijd in de Romeinse geschiedenis waarin de volksvergaderingen en de Senaat werden verdrongen door de regerende keizers, meest in het bijzonder door Caesar Augustus. De stijl wordt gekenmerkt door de invloed van klassieke Griekse kunst en de bouw van grootschalige tempels, fora, aquaducten en villa's.

Dierenriemteken van een waterdrager, ruwweg gebaseerd op het gelijknamige sterrenbeeld. De tekens van de dierenriem, overblijfselen van Oudgriekse en Romeinse decoraties, waren populair in de romaanse en gotische kerken van Noord-Europa. Ze worden ook vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken als symbool van iedere maand waarin de zon in het betreffende sterrenbeeld komt. Daarnaast zijn ze gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Dierenriemsymbool van een weegschaal, ruwweg gebaseerd op het sterrenbeeld met dezelfde naam. De dierenriemtekens zijn bewaard gebleven via klassieke Griekse en Romeinse decoratie, waren populair in Noord-Europese Romaanse en Gotische kerken en werden vaak aangetroffen in middeleeuwse psalters en getijdenboeken. Ze symboliseren elke maand waarin de zon het betreffende sterrenbeeld binnengaat. Deze tekens zijn ook gebruikt als decoratie op plafonds, kaarten, uurwerken en astronomische instrumenten.

Verwijst naar een stijl van Terra sigillata aardewerk die zich ontwikkelde in Italië en elders in het West-Romeinse Rijk, nadat het eerst was vervaardigd in het Hellenistische oosten. De stijl kenmerkt zich door kwalitatief hoogwaardig tafelservies, gebaseerd op typisch Romeinse techniek en vormgeving, gemengd met verschillende lokale elementen.

Wordt gebruikt voor huizen met binnenplaatsen met colonnades; gebruik 'atriumhuizen' voor antieke Romeinse huizen of huizen met een soortgelijke stijl die geen colonnades hebben maar wel impluvia.

Een wrijfschaal is een Romeinse aardewerken kom waarin kwartskorrels in de bodem zijn meegebakken. Daardoor kreeg de binnenkant een ruw oppervlak, waarop kruiden konden worden fijngewreven. Een wrijfschaal is te vergelijken met een vijzel echter wrijfschalen hebben ook altijd een schenktuit.

X-vormige poten gebaseerd op Romeins stoelontwerp, die worden gebruikt op Federaal en ander door de oudheid geïnspireerd meubilair.

Beschrijft gebouwen, in het bijzonder klassieke Griekse en Romeinse tempels en gebouwen met een soortgelijke structuur, met een of meer rijen van zes zuilen aan een of beide uiteinden.

Verwijst naar een gebouw, in het bijzonder een Oudgriekse of Romeinse tempel, met zuilen aan de voorkant maar niet aan de achterkant of zijkanten.