Wordt gebruikt voor constructies waarop religieuze offerandes worden gedaan. Omvat zowel kleine, tafelachtige bouwsels als grotere, vrijstaande constructies die zich buiten bevinden. Voor het oppervlak waaraan communie wordt gevierd in protestantse kerken wordt 'Avondmaalstafels' gebruikt.

Wordt gebruikt voor rijen zitplaatsen voor de dienstdoende geestelijken, meestal van steen en telkens drie, over het algemeen gesitueerd aan de zuidkant van het altaar.

Bel die door de misdienaar wordt geluid bij de belangrijkste momenten in de eredienst. De altaarschel heeft dezelfde functie maar heeft meer belletjes.

Het bovenblad van het altaar. In dit blad bevindt zich het door een steen afgedekte reliekengraf (tegenwoordig niet meer verplicht). In het altaarblad of in de altaarsteen zijn vijf kruisjes gebeiteld, die de plaatsen aangeven waar deze is gewijd.

Bedekkingen van stof, vaak met decoratieve randen en borduurwerk, gebruikt voor altaren.

Lange, linnen altaarkleden die net zo breed zijn als het altaarblad, over de zijkanten hangen en waarop de eucharistie wordt gevierd.

Hangende constructies voor de bescherming van altaren in kerken. Als een altaarhemel van stof is gemaakt, bestaat het uit een dak met overhangende delen en soms met gordijnen.

Kandelaar die op het altaar staat. Maakt meestal deel uit van een stel van twee, vier of zes identiek vormgegeven kandelaars. Bij elke liturgische plechtigheid zijn zij vereist.

Draagbaar altaar met altaarsteen, uitgevoerd als een uitklapbare kist. In de kist zat een volledige uitrusting voor de eucharistieviering. Dit 'onzichtbare' altaar werd gebruikt in tijden van verbod op de viering van de katholieke eredienst in de zeventiende en achttiende eeuw, de schuilkerkperiode.

Kussen op de altaartrede waarop wordt geknield tijdens plechtige gedeelten van de eredienst. Bestemd voor misdienaars, diakens en subdiakens.

Schuinopstaande, soms vouwbare, boekenstandaard. Bestemd voor op het altaar en gemaakt van hout of metaal, bedoeld voor het missaal of ander liturgisch boek

Losse, vaak versierde, vergulde of verzilverde plint aan de voorzijde van het altaar die de (versleten, gerafelde) onderzijde van het altaarantependium bedekt.

In tegenstelling tot een altaarbel die slechts één bel omvat, heeft de altaarschel meer belletjes. Wordt door de misdienaar gescheld om de aandacht van de gelovigen te vestigen op de belangrijkste momenten in de eredienst.

Wordt gebruikt voor de hekken die de altaarruimte van de ruimte erachter scheiden. Te onderscheiden van 'reredoses' die visueel met het altaar verbonden zijn en een onderdeel kunnen zijn van de binnenkant van het altaarscherm.

Verwijst naar geschilderde of beeldgesneden beelddragende objecten in christelijke kerken. Kenmerkend voor altaarstukken is dat deze meestal zijn ingelijst, en dat ze óf aan de achterkant van het altaar zijn opgesteld, aansluitend op de achterkant van het altaarblok, óf op de muur achter het altaar zijn gehangen. Altaarstukken kunnen op zowel het centrale hoogaltaar als op de zijaltaren zijn geplaatst. Op de afbeelding zijn doorgaans religieuze figuren te zien die dikwijls deel uitmaken van een verhalende of didactische scène. Ook een beschermheilige van de kerk wordt vaak op een altaarstuk afgebeeld.

Wordt gebruikt voor graftombes of monumenten in tombes waarvan de plaats of de versiering doet denken aan altaren.

Verplaatsbaar trapje van enkele treden, waarop de priester kan staan bij de plaatsing in en het terugnemen uit de expositietroon op het tabernakel van de monstrans of de expositieciborie.

Lage hekken of barrières voor het altaar die de officiërende geestelijken scheiden van de andere gelovigen.

Bloemenvaas voor op het altaar, soms voorzien van religieuze symbolen of afbeeldingen.

Gordijn dat rond het altaar hangt.

Ter onderscheiding van het oude hoogaltaar tegen de oostwand van het koor, waaraan de priester met de rug naar het volk de mis opdroeg, wordt de term gebruikt voor het meer centraal geplaatste altaar waaraan de priester met het gezicht naar de kerkgangers de eucharistie met het volk viert.

Altaren, van relatief kleine omvang en draagbaar die vaak passen in een container samen met andere voorwerpen voor de eredienst of diensten. In de christelijke context, zijn voorbeelden gewijde altaa stenen die in een houder of op andere wijze aangebracht. Werden gebruikt door priesters die van locatie naar locatie reisden om de mis te houden waar een permanent gewijd altaar niet beschikbaar was. Specificaties zijn dat het een massief stuk natuursteen van een type en formaat moest zijn dat bestand tegen breuken was, ingewijd door een bisschop, groot genoeg om de hosties en de kelk te houden, en zo ontworpen dat het kan worden gebruikt in of op een tafel voor de dienst. Voor verplaatsbare versies van christelijke geschilderde of gesneden beeld-dragende objecten van het type weergegeven werd op of boven een altaar, gebruik "draagbare altaarstukken."

Altaarstukken die bedoeld zijn om te worden vervoerd en daarom relatief klein zijn.

Bij het grafaltaar wordt het altaarblad (mensa) gedragen door vier platen van hout of steen, die veelal in hoekzuilen samenkomen. De voorzijde kan worden geopend om bij het (relieken)graf te kunnen komen. Een grafaltaar functioneert daadwerkelijk als een graf.

De belangrijkste altaren in kerken.

Altaar in een huiskapel of in een andere kamer van het huis. Ook wel aanduiding voor een tot een ensemble samengestelde groep devotionalia.

Altaar waarbij het altaarstuk boven de altaartafel is geflankeerd door twee of meerde zuilelementen en bekroond met een fronton (vanaf de late renaissance).

Altaar waarbij onder de mensa een sarcofaag staat, al dan niet met relieken.

Wordt gebruikt voor bouwwerken in de open lucht, meestal met een voetstuk met trappen, die werden gebouwd voor het onderhouden en vereren van het heilige vuur in de leer van Zarathoestra en soortgelijke godsdiensten.

De twee nevenaltaren op de grens van koor en schip die het hoogaltaar flankeren worden de zijaltaren genoemd.

Kelk met ongewijde wijn (ablutiewijn), die na de communie werd gegeven om de restanten van de hostie weg te spoelen. De cuppa is in de regel niet verguld aan de binnenzijde. Het is ook de kelk voor de vingerwassing na de communie-uitreiking buiten de mis. Staat op het altaar maar behoort tot de vasa non sacra.

Klein vaatwerk, meestal van glas en zonder voet, voor de vingerwassing met water na de communie-uitreiking buiten de mis. Staat op het altaar maar behoort tot de vasa non sacra.

Ruimten in hoofdzakelijk middeleeuwse kerken in Engeland die zich achter het hoogaltaar bevinden.

Houten altaarstandbeelden van mannenfiguren bij de Igbo. Ze stellen schutsgoden of beschermgeesten voor.

Grote nissen aediculae achter het altaar waarin het altaarstuk of de altaarbeelden op een verhoging staan.

Altaarstukken die bestaan uit verschillende beschilderde panelen of andere afbeeldingen die zijn verbonden door een architecturale constructie.

Gewijde altaarbedekkingen van linnen of zijde die relikwieën bevatten; gebruikt door de oosters-orthodoxe kerk.

Gordijnen ter weerszijnden van het altaar. Gebruik 'dorsalen' voor gordijnen die achter het altaar hangen.

Horizontale stokken, meestal geplaatst op palen, die de uiteinden van christelijke altaars omsluiten en waar de gordijnen aan hangen.

Kruisen met brede en platte houten planken waarop de gekruisigde Christus is geschilderd, vaak op ware grootte of monumentale schaal en met aanvullende afbeeldingen of taferelen op de uiteinden van de armen van het kruis en de gedeelten boven en onder de afbeelding van Christus. Beschilderde kruisen kwamen met name veel voor in Byzantijnse en vroeg-Italiaanse kunst. Gewoonlijk hingen ze boven of bij het kerkaltaar.

Hellende oppervlakken die op lessenaars zijn gemonteerd en soms op altaars, schrijfbureaus of ander meubilair, waarop een geopend boek kan worden geplaatst.

Verwijst naar werken die zich kenmerken door een patroon of ontwerp dat is uitgevoerd in met draad of fijn metaaldraad gemaakte steken. De patronen worden gewoonlijk uitgevoerd op stof, maar ook leer, papier of andere media kunnen worden gebruikt; de werken kunnen bedoeld zijn om ingelijst te worden of om kleding, bedtextiel, meubelbekleding, kussens, altaarkleden, ceremoniële voorhangen of andere zaken te versieren.

Wordt gebruikt voor kleine kapellen die zich boven en achter het hoogaltaar bevinden, en die meestal zichtbaar zijn vanuit het schip; in sommige Spaanse kerken uit de 16e tot de 18e eeuw.

Een kaart uit een reeks van drie kaarten die op een altaar in een christelijke kerk worden geplaatst: één in het midden en één aan weerszijden, met daarop bepaalde delen uit de eucharistiegebeden, als geheugensteuntje voor de priester.

Overdekte constructies met vier of meer zuilen die over een altaar heen zijn gebouwd. Voor opgehangen, uitstekende of vrijstaande overhuivingen boven bijvoorbeeld altaren, tronen of deuropeningen wordt 'baldakijnen' gebruikt.

Altaarhekken waaraan communicanten de communie ontvangen.

Lange, linnen bedekkingen die worden gebruikt voor het bedekken van het altaarhekje tijdens de communie. Voorheen ook een lange, linnen doek die voor de kerkgangers werd gehouden bij de eucharistieviering.

Graven van martelaren of biechtvaders, soms met altaren erboven, in welk geval de term zich uitbreidt tot zowel het altaar als het ondergrondse vertrek met de relieken.

Ceremoniële parasol met afwisselend rode en gouden banen (in de basilica maior) of rode en gele banen (in de basilica minor). Onderscheidingsteken voor een door de paus als zodanig benoemde basiliek. Staat aan de noordzijde van het altaar opgesteld in een standaard, steeds in combinatie met het tintinnabulum dat aan de zuidzijde van het altaar is opgesteld. Wordt ook soms umbrella genoemd.

Linnen kleden voor credensen, vaak passend bij het altaarkleed.

Kleine tafels of planken bij het altaar in een kerk, wordt gebruikt voor de eucharistische elementen voor wijding. Of kleine bijzettafels waarop schalen en borden klaar worden gezet om aan tafel geserveerd te worden in een eetzaal. Ze verschillen van 'credenzas (dressoirs)" doordat ze meestal kleiner zijn en de vorm van een tafel hebben in plaats van een bergmeubel.

Wordt gebruikt voor ondergrondse ruimten onder het altaarhuis of volledige verdiepingen onder kerken, die vaak als begraafplaatsen dienen.

Gordijnen die achter of op de achterkant van altaren hangen. Gebruik 'altaarstukken' voor beeldende werken op, boven of achter een altaren.

Altaarkast, waarin een draaibare inrichting, meestal verdeeld in twee of drie compartimenten. In één deel wordt het vaatwerk met de geconsacreerde hosties bewaard, een tweede deel kan als expositietroon worden gebruikt en het derde deel bevat een geschilderde of gebeeldhouwde voorstelling, bijvoorbeeld een gekruisigde Christus.

Beeldende werken bestaande uit drie aan elkaar bevestigde panelen, meestal gebeeldhouwd of geschilderd. Vaak aan elkaar gezet met scharnieren, zodat de buitenpanelen voor het middenpaneel kunnen worden geklapt; gebruikelijk bij altaarstukken. Term ook gebruikt voor andere werken met drie afbeeldingen naast elkaar.

Voorouderschermen van het Kalibaravolk in Nigeria, over het algemeen bestaande uit een reeks bamboelatten in een houten raam, versierd met houtsnij- en schilderwerk. Aan het scherm is een afbeelding vastgebonden van de voorouder voor wie het scherm is gemaakt, vergezeld van twee figuren die bedienden voorstellen. Samen met een altaar voor het ontvangen van plengoffers vormt het scherm een schrijn voor de voorouder. De term betekent letterlijk ‘voorhoofden van de doden’.

Van oorsprong middeleeuwse bewaarplaats voor geconsacreerde hosties. Deze holle duif heeft een opening met deksel in zijn rug. Hing aan kettingen aan het gewelf boven het altaar, verbeeldde de Heilige geest en de aanwezigheid van God. De duif kon omhoog getrokken worden, anders gezegd, vanuit de hemel (het gewelf van de kerk) nederdalen op het moment waarop de geconsacreerde hosties werden gebruikt. Zie ook: ciborie, lunuladoos, vasculum, pyxis, ziekenbusje, ziekendoosje.

Voetstukken op een altaar of tegen de muur achter het altaar geplaatst, bestaande uit of uitgevoerd met een verhoogd plateau waarop de monstrans wordt uitgestald ter aanbidding door de gelovigen in de rooms-katholieke kerk.

Beeldgesneden, beschilderde, geborduurde of anderszins gedecoreerde panelen of voorhangsels aan de voorzijde van een altaar, preekstoel of lessenaar in een christelijke gebedsruimte. Antependia kunnen uit allerlei materialen zijn vervaardigd, zoals hout, ivoor, edelmetalen of geborduurd textiel. Waardevolle antependia werden om veiligheidsredenen soms boven aan het altaar geplaatst, waardoor hun functie veranderde in die van een retabel. De iconografie kan per antependium verschillen, maar het meest voorkomende thema is dat van de Maiestas Domini, omgeven door taferelen uit het Nieuwe Testament. Indien het voorhangsel rondom doorloopt, wordt het een paliotto genoemd.

Verwijst naar de stijl en periode die ontstond in het noorden van Frankrijk in het midden van de 12de eeuw en zich in de honderd jaar daarna verspreidde over de rest van West-Europa. De stijl ging op verschillende tijden in verschillende delen van Europa over in de renaissance. De stijl kwam op in de kathedraalarchitectuur en wordt gekenmerkt door immense interieurs, torens, spitsen, complexe en gedetailleerde beelden in steen, schilderwerk en glas, en een steeds grotere hoogte, mogelijk gemaakt door spits- en luchtbogen. De stijl kwam ook tot bloei in gebrandschilderd glas, beeldhouwwerken, minutieus uitgewerkte altaarstukken, muurschilderingen en manuscriptverluchtingen die meestal worden gekenmerkt door helder kleurgebruik, verlengde proporties, ingewikkelde details en een emotionele verhalende inhoud.

Kleine openingen, meestal schuin gesneden, in de muur van een kerk, die over het algemeen zo geplaatst zijn dat ze uitzicht bieden op het hoogaltaar vanaf het transept of de zijbeuk.

Wordt gebruikt voor traditionele Hawaïaanse bouwwerken waarin de vrouwen van een gezin zich terugtrekken tijdens de menstruatie; bevatten vaak een altaar.

Constructies om een vat met de eucharistie boven het altaar te hangen, kan van een baldakijn of altaar hangen.

Wordt gebruikt voor kleine groepen bomen die bijzondere religieuze, mystieke of spirituele kwaliteiten worden toegedicht. De boomgroepen, die zich meestal in afgebakende gebieden bevinden, staan vaak in de buurt van water, een altaar of een gedenkteken dat aan bepaalde geesten, goden, helden of gebeurtenissen is gewijd.

Japanse rituele poppen van klei of porselein, gekleed in echte kleertjes, die worden gebruikt tijdens het jaarlijkse meisjesfestival Hina Matsuri, dat in maart plaatsvindt. Diverse poppen die de keizer, keizerin en hun hofhouding voorstellen, worden dan op een trappenaltaar tentoongesteld. Meisjes tussen de 7 en 17 jaar bekijken elkaars collectie en er worden verversingen aangeboden, eerst aan de koninklijke poppen en daarna aan de gasten. Dit ritueel is al ruim 900 jaar oud.

Kleine meubels waarin men de heilige oliën bewaart en die in een muur zijn ingebouwd of daaraan zijn bevestigd, dicht bij het altaar, in de doopkapel of in de sacristie. Op de deur, die men op slot moet houden, staan soms de woorden ���Olea Sancta'.

Grote gordijnen die in de vastentijd voor het altaar worden gehangen om het te verbergen voor de gemeente. Ze hebben vaak simpele ontwerpen die in het rood, zwart of blauw erop zijn gesjabloneerd of geborduurd.

Verwijst naar het hoogtepunt van de hellenistische periode, van circa 220 tot circa 150 v. Chr., ingeluid door de Romeinse overwinning na Macedonische en Syrische pogingen een hegemonie te vestigen, en de verschuiving van macht en rijkdom van de oostelijke koninkrijken naar Rome. De periode wordt gekenmerkt door belangrijke programma’s in beeldhouwkunst en architectuur die meestal nostalgische verwijzingen bevatten naar de glorie en rijkdom van de klassieke periode. In kunst en architectuur wordt de periode gekenmerkt door neoklassieke stijlen en compositiepatronen die zijn aangevuld met actieve houdingen en nieuwe, emotionerende retoriek, zoals weergegeven in grote en invloedrijke werken als het altaar van Zeus bij Pergamon en de kunst aan het Ptolemeïsche hof in Alexandrië.

Legplanken boven en achter christelijke altaren, waarop het altaarkruis, de altaarkaarsen en vergelijkbare liturgische voorwerpen kunnen worden geplaatst.

Ruimten in christelijke kerken waarin zich het hoogaltaar bevindt en die gereserveerd zijn voor gebruik door geestelijken. Behelst ook het zangkoor wanneer dat aanwezig is. Gebruik 'zangkoren' voor de ruimten in christelijke kerken die zich doorgaans tussen de altaarruimte en het schip bevinden en die zijn gereserveerd voor koorzangers.

Verwijst naar afsluitingen in christelijke kerken waarmee het koor wordt afgescheiden van het schip en de zijbeuken van een kerk. Gebruik 'koorschermen' voor afsluitingen waarmee het koor wordt gescheiden van het schip van de kerk. Gebruik 'reredoses' voor afsluitingen waarmee het altaar wordt gescheiden van het koor.

In het algemeen te gebruiken voor tussenwanden in religieuze en Romeinse keizerlijke gebouwen en openluchtlocaties tussen gewijde en wereldse ruimten of tussen bepaalde keizerlijke en openbare ruimten. In joodse context specifiek te gebruiken voor tussenwanden voor Torah-altaars, voornamelijk tijdens of voor de Byzantijnse tijd, en in christelijke kerken voor tussenwanden die het koor scheiden van het schip van de kerk, vooral als het koor geen zangkoor bevat. Gebruik 'koorafsluitingen' voor de schermen om het zangkoor als de koristen in het koor zitten. Gebruik 'iconostasen' voor de schermen in oosters-orthodoxe kerken die het heiligdom van het schip scheiden.

Middel ter ondersteuning van een kruis op het altaar of, bij uitbreiding, ieder middel ter ondersteuning of bevestiging van een kruis bij of nabij het altaar. Al in de 5de en 6de eeuw zijn er in Byzantijnse kunst aanwijzingen te vinden van gedeeltelijke combinaties van kandelaars en kruizen, die de voorlopers vormen van de kruisvoeten zoals deze in de late middeleeuwen werden ontwikkeld. Er zijn vier hoofdsoorten van op het altaar geplaatste kruisvoeten: vierkantige, driekantige, ronde en architectonische.

Verwijst naar de kunstperiode in Meso-Amerika van circa 600 n. Chr. tot 900 n. Chr. Beeldhouwkundige stijlen uit die periode varieerden al naar gelang de regio. In Tierra Blanca bevatten aardewerk en schalen van keramiek rituele taferelen in hoogreliëf die met een mal waren gemaakt. Figuren uit Nopiloa zijn meestal gemaakt met behulp van een mal, maar bedekt met een crèmekleurig engobe. In de meeste regio’s worden bij aardewerk en kleibeelden staande en zittende vrouwelijke figuren afgebeeld met sierlijke hoofdtooien, kralenkettingen en geknoopte slangenriemen. Het gaat onder andere om schalen met crèmekleurig engobe die gedetailleerd zijn beschilderd met realistische en imaginaire dierenfiguren en gekostumeerde figuren die zijn gerangschikt in paren of trio's. Edelsteenbewerking uit deze periode wordt gekenmerkt door drie vormen die zijn verbonden met een heilig balspel: yuog, palma en hacha. In de architectuur wordt deze stijl gekenmerkt door stèles en altaarconstructies met grote, zoömorfe frontale figuren in hoogreliëf, versierd met compacte kostuumontwerpen. Schilderstijlen uit deze periode beelden mensen af in een stedelijke context te midden van piramides, tronen, trappen en marktplaatsen en hebben rijke, symbolische kleuren. Tempels en gewelven uit deze periode zijn versierd met muurschilderingen waarop expressieve, historische, militaire en rituele afbeeldingen zijn weergegeven.

Verwijst naar de stijl die in verband wordt gebracht met Laos, in het dal van de bovenloop van de Mekong. In de hybride stijl zijn Thaise, Myanmarese, en Khmer-invloeden te herkennen. De basis van de kunststijl van deze regio ligt in de religie en traditie, met boeddhistische en hindoeïstische iconografie en verhalende reliëfpanelen die wortelen in Theravada-boeddhistische en hindoeïstische principes. Kenmerkend voor volkskunst in deze stijl zijn manden, hout- en ivoorsnijwerk en zilver- en goudwerk. Kenmerkend voor architectuur in deze stijl zijn tempels naar model van Khmer-tempelbergen met schuine, trapvormige daken met kleine vlakke dakpannen, en de wihan, een rechthoekig gebouw met een altaar met boeddhistische afbeeldingen. In de beeldhouwkunst is deze stijl grotendeels toegepast voor het afbeelden van Boeddha in koninklijke gewaden. Beeldhouwwerken zijn vervaardigd uit brons, gelakt hout en soms steen en zijn versierd met ingelegd glas of paarlemoer. Bas-reliëfs zijn zeldzaam en worden meestal aangetroffen als houten wandbekleding, hoewel er ook muurtaferelen bekend zijn in kalkmortel, pleisterwerk of cement. Kenmerkend voor textielkunst in deze stijl zijn zijden stoffen met ikat- en ingeweven patronen met stippen en geometrische en zoömorfe motieven.

Verwijst naar een werk van een bepaald iconografische type, met een afbeelding van de maagd Maria en het Kindje Jezus op een troon, met aanbiddende heiligen en engelen aan beide zijden. Dit type werd in de 13de eeuw in Italië gemaakt en was gebaseerd op eerdere Griekse typen. Werken van dit type zijn meestal tweedimensionaal, onder andere geschilderde panelen (vaak altaarstukken), manuscripten en bas-reliëfversieringen.

Houten koffers waarin de heilige altaartabletten van de Ethiopisch-orthodoxe kerk worden bewaard; ze doen bij tijden ook dienst als altaartafel.

Houders waarin de geconsacreerde hostie wordt uitgestald op een altaar of tijdens een processie. In de regel (deels) van edelmetaal en op voet met stam. Te onderscheiden van 'pyxides'; dit zijn houders zonder stam gebruikt voor de grote hostie op het altaar of om de geconsacreerde hosties naar de zieken buiten de kerk te dragen.

Wordt gebruikt voor traditionele Hawaïaanse bouwwerken die zijn bedoeld als eetgelegenheid voor mannen; bevatten vaak het familiealtaar en zijn verboden voor vrouwen.

Architectuurstijl die verwijst naar de tempeltypen van Noord-India welke vanaf de 6de eeuw tot ontwikkeling kwamen; de letterlijke betekenis van het woord is 'behorend bij de stad', hetgeen mogelijk verwijst naar de oorsprong van de vorm. Kenmerkend voor een vroege versie van deze stijl waren de hoekprojecties (bhadra) die als hoofdnis van de kubusvormige cella uitkraagden; de nissen bevatten doorgaans afbeeldingen van de in het heiligdom vereerde godheid. De projecties liepen langs de kromlijnige toren omhoog tot aan het hoogste altaar (uttaravedi), dat werd bekroond met een amalaka; tijdens de wijding werd een fioel, gesneden in de vorm van lustervaas, soms met bladerwerk, boven op de amalaka geplaatst. Nissen met wakende godheden (dikpala's) werden op de hoeken geplaatst en extra hoekprojecties werden toegevoegd. Uit deze basisstijl hebben zich diverse regionale vormen ontwikkeld, de zogeheten latina, zo genoemd vanwege de verticale 'klimplanten' of latas. Vanaf de 11de eeuw groeide de populariteit van vormen met meerdere spitsen.

De hiërarchie Objectgenres bevat descriptoren die binnen meerdere contexten kunnen voorkomen en op meer dan één van de andere hiërarchieën in het facet Objecten van toepassing kunnen zijn. Zo kan de descriptor 'reproducties', die hier verschijnt, op allerlei objecttypen worden toegepast, van 'deurknoppen' in de hiërarchie Componenten tot 'altaarstukken' in de hiërarchie Beeldmateriaal. Tevens zijn descriptoren opgenomen voor brede klassen van objecten of beelden waarvan specifieke objecttypen uit andere hiërarchieën wel of geen deel uitmaken, afhankelijk van de context. Voorbeeld: 'foto's' (in Beeldmateriaal) kunnen worden beschouwd als 'documenten' of als 'kunstwerken' (descriptoren die hier verschijnen), afhankelijk van de situatie; 'koppen' (in de hiërarchie Houders) kunnen worden beschouwd als 'antiquiteiten', 'kunstvoorwerpen' of 'verzamelobjecten' (descriptoren die hier verschijnen), wederom afhankelijk van de situatie. Verder zijn die descriptoren opgenomen die verwijzen naar een object op basis van de vorm, waarbij de vorm zo algemeen is dat deze niet binnen een specifieker kader van een andere hiërarchie binnen het facet Objecten onder te brengen valt, bijvoorbeeld 'ketens'. Relatie met andere hiërarchieën: descriptoren voor specifiekere objecttypen, met inbegrip van structuren, afbeeldingen en teksten (bijvoorbeeld 'stoelen', 'kerken', 'portretten' of 'transcripten') verschijnen in andere hiërarchieën van het facet Objecten. Descriptoren voor samenstellende delen van andere objecten (bijvoorbeeld 'handvatten') zijn ondergebracht in de hiërarchie Componenten, terwijl deze descriptoren voor objecten die bijvoorbeeld worden gebruikt als materiaal voor het vormen van structuren, beelden of andere objecten (bijvoorbeeld 'baksteen'), in de hiërarchie Materialen te vinden zijn.

Verwijst naar altaarstukken die bestaan uit een enkel paneel in plaats van meerdere panelen.

Gegraveerde, geschilderde, geborduurde of op een andere wijze versierde panelen of voorhangen die de vier zijden van een christelijk altaar bedekken, anders dan een 'antependium' dat alleen de voorzijde bedekt.

Verwijst doorgaans naar schilderingen op houten dragers, waaronder ook kleinere draagbare schilderingen en middelgrote schilderingen vallen zoals altaarstukken, waarbij verschillende houten planken zijn samengevoegd om een groter paneel te vormen. De term wordt dikwijls gebruikt om specifiek te verwijzen naar schilderingen op een houten drager in de westerse kunst, die doorgaans dateren uit het oude Griekenland en Rome tot in de renaissance. Pas daarna werd canvas standaard als drager gebruikt voor schilderingen in deze formaten. Bij het vervaardigen van Griekse en Russisch-orthodoxe iconen zijn paneelschilderingen nog steeds heel gebruikelijk.

Verwijst naar een altaar of andere polyptiek met vijf panelen.

Verwijst naar de stijl in de Hellenistische beeldhouwkunst die zich concentreerde in Pergamon, in Klein-Azië, tijdens de 2de en 3de eeuw v. Chr. Het meest bekende voorbeeld is het Grote Altaar van de tempel van Zeus. De stijl kenmerkt zich door de weergave van dramatische bewegingen, extreem ontwikkelde spieren, en intense emoties.

Oud-Griekse houders in de vorm van een ondiepe kom zonder handvatten, vaak met een bodem die in het midden iets omhoog is geduwd. Gebruikt om uit te drinken of voor plengoffers van wijn of olijfolie bij oude Griekse rituelen. De plengoffers werden over een altaar gegoten ter ere van de goden of over een begraafplaats om de zielen van de overledenen te eren. Gebruik 'paterae' voor vergelijkbare Oud-Romeinse houders.

Altaar gebruikt tijdens religieuze ceremonies om vloeibare offers te brengen, die erover worden gegoten, vaak met rytons. Het altaar helt soms af naar één kant, waar aan het uiteinde een bekken de vloeistof terug opvangt.

Voetstukken van grote altaarstukken die zijn versierd met beelden welke betrekking hebben op de voornaamste panelen daarboven. Voorheen gebruikt om te verwijzen naar de verhoging waarop de priester stond en waarop een altaar was geplaatst.

Kleine ciboriehouder zonder stam, meestal van edelmetaal, om hosties te bewaren of naar zieken te dragen. Te onderscheiden van 'monstransen', gebruikt om de hostie uit te stallen, op het altaar of tijdens een processie.

Verwijst naar een altaar of andere polyptiek met vier panelen.

Intarsiatechniek dat onder meer het snijden van reliëfs inhoudt zoals dat is ontwikkeld in de Bohemen, met name in Eger, en van midden 17e eeuw tot midden 18e eeuw in heel Europa populair was. De techniek werd met name gebruikt voor altaarpanelen, meubelen en deksels voor speeldozen en -kisten.

Afgescheiden ruimten of kapellen waarin belangrijke relieken staan opgesteld, vaak direct achter het altaar. Geen Nederlands equivalent. Zie 'kapellen'.

Verwijst naar relatief grote versierde muren, schermen of andere constructies boven en achter het hoogaltaar van een christelijke kerk. Een reredos kan tegen de apsismuur of direct achter het altaar zijn geplaatst. Ook kan een reredos deel uitmaken van een altaarscherm. De term is afgeleid van een Anglo-Frans woord dat 'achter' of 'achterkant' betekende en raakte ingeburgerd in de 15de eeuw. De reredos ontstond uit de dorsaal, een tapisserie of schildering op de muur achter het altaar. In het kerkinterieur werden vanaf de late 11de eeuw de zetel van de bisschop en het koorgestoelte naar voren gebracht ten opzichte van de altaarmuur, en kwam de reredos als een scherm tussen hen en de congregatie in te staan. In bepaalde Engelse kerken diende de reredos als afscheiding tussen het koor en het achterkoor. In de loop van de tijd ging men voor het maken van de reredos kostbare materialen gebruiken en werd deze overdadig gedecoreerd, vaak met beeldsnijwerken, nissen, beeldhouwwerken, schilderingen en tapisserieën. De reredoses in Spaanse kerken werden in de loop der tijd zo breed als het schip en zo hoog als het dakgewelf. Een 'retabel' is iets anders. Dit is kleiner en staat achter op het altaar zelf of op een sokkel achter het altaar. Dit in tegenstelling tot reredoses die meestal vanaf de grond verrijzen achter het altaar. Veel altaren hebben zowel een reredos als een retabel. In de architectuur kan de term 'reredos' ook verwijzen naar een scherm of scheidingswand in een andere context, bijvoorbeeld naar de muur die de achterkant vormt van een open haard in een oude zaal.

Verwijst naar toevoegingen geplaatst op de altaartafel in een christelijke kerk. Een retabel kan bestaan uit een eenvoudige plank of rand die is aangebracht boven de achterkant van het altaar en die wordt gebruikt als kaarsenhouder. Er kan ook een raamwerk of een andere constructie aan verbonden zijn waarin beschilderde of beeldgesneden panelen zijn gemonteerd, met of zonder een plank voor kaarsen. Een 'reredos' is iets anders; deze verrijst meestal vanaf de grond achter het altaar. Het retabel is kleiner en staat achter op het altaar zelf of op een sokkel achter het altaar. Veel altaren hebben zowel een reredos als een retabel. Gebruik 'retablo's' voor de kleinere Mexicaanse en Spaans-Amerikaanse schilderingen van christelijke heiligen en andere heilige figuren.

Blokken, platforms of andere ondersteunende constructies bedoeld om iets op een hoge plaats neer te zetten, bijvoorbeeld een blok op een dressoir, kast, altaar of een ander meubelstuk.

Speciale bekleding van altaaronderdelen of ander (kerkelijk) meubilair of (kerkelijke) architectuuronderdelen bij gelegenheid van begrafenis of rouwdienst.

Vrijstaand bouwsel of in de muur uitgespaarde kast in de nabijheid van het altaar voor het bewaren van de eucharistie. Kunnen ook bovenop altaarstukken worden geplaatst.

Sacristiemeubel in de vorm van een kast, bedoeld voor het bewaren van diverse liturgische objecten, zoals priestergewaden en altaargewaden, of voor andere liturgische doeleinden. Ingebouwd in de muur, een los meubelstuk of een integraal onderdeel van het sacristiemeubilair. Gewoonlijk is bovenaan een kruis aangebracht of een ander religieus symbool.

Een klok die bij de sacristiedeur hangt. Tegenwoordig wordt hij geluid bij de binnenkomst van de priester en wanneer deze de altaarruimte verlaat resp. bij aanvang en einde van de eucharistieviering. Ook wordt deze klok geluid bij de opheffing van het brood en de wijn (elevatio) tijdens de consecratie, tenzij men de later in gebruik genomen altaarschel gebruikt. In Vlaanderen tevens geluid bij aanvang van de communieuitreiking.

De meest gewijde plaatsen in religieuze gebouwen. In een christelijke kerk is het de ruimte waarin zich het hoofdaltaar bevindt.

Draaibaar rad, waaraan verschillende, harmonisch gestemde belletjes zijn gemonteerd. Werd gebruikt bij wijze van altaarschel.

Verwijst naar altaarstukken die voornamelijk werden geproduceerd in Duitsland, Oostenrijk en Tirol in de 15de en 16de eeuw. De term is Duits voor 'gebeeldhouwd altaarstuk'. Schnitzaltaren werden geplaatst op de hoogaltaren of de zijaltaren. Ze worden gekenmerkt door de overdadige kleuring en vergulding, en de vier secties: een centraal heiligdom met beeldhouwwerk, met daaronder een kleiner heiligdom dat meestal werd aangeduid met de Italiaanse term 'predella' en twee beweegbare paren luiken of vleugels met schilderingen of reliëfversieringen aan de voor- en achterkant. Het openen en sluiten van de vleugels zorgde voor afwisseling, meestal met betrekking tot de liturgische kalender. Het heiligdom ging meestal schuil onder een architecturale bovenbouw van gesneden maaswerk en nissen voor beeldhouwwerken.

Wordt gebruikt voor holtes in altaren of altaarstukken waar relikwieën in bewaard worden.

Middeleeuwse benaming voor in de muur uitgespaarde wandkasten of opbergruimten die door deuren zijn afgesloten. Ze dienden als vergaarplaats voor levensmiddelen die als aalmoezen werden weggegeven. De benaming bleef voornamelijk in gebruik voor aumbries die in de muur waren uitgespaard of aan de muur hingen nabij het altaar in een kerk waarin gewijde voorwerpen werden bewaard. Gebruik 'wandkasten' voor soortgelijke, met deuren afgesloten kasten van na de 17e eeuw.

Gebruikt voor bewaarplaatsen, vaak met architectonisch karakter, die zijn geplaatst in, op of dichtbij het hoge altaar in het sanctuarium van een kerk, als houder voor de ingezegende hostie.

Een oud-Grieks type wierookbranders of kleine wierookaltaars gemaakt van brons, zilver of terracotta; de geparfumeerde rook van de wierook ontsnapte door decoratieve openingen. Thymiateria waren functionele voorwerpen maar zijn misschien ook als offerandes in graftombes geplaatst.

Hekwerk of traliewerk in een kerk, ontworpen om ongelovigen buiten een kapel of altaar te houden.

Verwijst naar beeldende werken die bestaan uit twee met scharnieren aan elkaar bevestigde panelen, waarop dikwijls aan de buitenkant afbeeldingen zijn aangebracht. De panelen dienden in de Romeinse tijd als schrijftabletten. Vanaf de middeleeuwen werden ze hoofdzakelijk gebruikt als drager van afbeeldingen voor altaarstukken en andere doeleinden. Deze bestonden vaak uit panelen van gesneden ivoor of beschilderd hout, waarbij de belangrijkste afbeeldingen aan de binnenkant waren aangebracht.

Verwijst naar geschilderde of gebeeldhouwde werken die uit meerdere panelen bestaan. Deze werken zijn vaak altaarstukken, maar kunnen ook een andere functie hebben. Een polyptiek bestaat doorgaans uit een middenpaneel met een even aantal zijpanelen, die soms voorzien zijn van scharnieren om ze dicht te kunnen klappen, en een predella. Hoewel technisch gesproken elk object met twee of meer panelen een polyptiek valt te noemen, wordt het woord meestal alleen gebruikt voor werken die groter zijn dan een triptiek. Oorspronkelijk had de Griekse term 'polyptycha' betrekking op schrijftabletten en kalendericonen die uit meerdere panelen bestonden.

in de Roomse- en Oud-Katholieke kerken: stoel met lage rugleuning in het priesterkoor, ter zijde van het altaar, waarop de priester plaats neemt bij de vespers.

Model van een schip als votiefgeschenk of als sierstuk bij het altaar van een schippersgilde.

Verwijst naar de kunstperiode in Meso-Amerika van ongeveer 250 v. Chr. tot 600 n. Chr. die bij keramiek wordt gekenmerkt door figuren in hoogreliëf ter versiering van cilindrische potten en het gebruik van chapopote (zwart asfalt) voor het beschilderen van de gezichten en lichamen van geelbruine of bruine figuren van klei. Edelsteenbewerking uit deze periode werd gekenmerkt doordat men steeds minder vuistbijlen gebruikte en steeds meer verfijnde beeldjes maakte met ingelegde ogen en tanden. Het gebruik van hardsteen overheerst, terwijl voor grotere beeldsnijwerken vaak gebruik wordt gemaakt van tecali. Tot de decoratieve werken uit deze periode behoren grote oorsieraden en kralenkettingen. In de beeldhouwkunst wordt deze periode gekenmerkt door complexe altaarconstructies, beeldgesneden stèles die een staande heerser afbeelden en die zijn versierd met inscripties en datumaanduidingen volgens de Lange Telling, beeldgesneden dakkammen van stucwerk, beeldgesneden houten lateien en versierde schrijnen op de toppen van piramides. Schilderstijlen uit deze periode worden gekenmerkt door muurschilderingen met rode en zwarte lijnen op wit stucwerk en hiërogliefen die zijn omkaderd door figuren of symbolen van godheden.

Heiligdommen opgericht aan de kant van de weg als plaats gewijd aan het eren, of verering van, een godheid of heilige figuur van elk geloof. Het kan bestaan uit een altaar of een beeld van de godheid; het kan een kruispunt markeren. Voorbeelden hiervan zijn die gevonden in het oude Egypte, Griekenland, Rome, India, Japan, en in het christelijke Europa en Amerika. Voor kruisen die dienen als berm markeringen gebruik "wegkruisen".

Religieuze gebouwen van Zuidoost-Aziatische oorsprong die als vergaderzaal of heiligdom worden gebruikt; ze bevatten een altaar en boeddhistische afbeeldingen.

Meestal lange kwasten die zijn gemaakt van paardenhaar en zijn bevestigd aan een steel. Ze worden gebruikt om water te sprenkelen. Gebruikt in het oude Rome en andere culturen en later in christelijke kerken om onder te dompelen in wijwater voor de besprenkeling van onder meer de gemeente en het altaar.

Ruimten in christelijke kerken, doorgaans tussen de altaarruimte of het heiligdom en het schip, gereserveerd voor koorzangers. Voor ruimten die de altaarruimte en het zangkoor, als dat aanwezig is, omvatten wordt 'koren' gebruikt. Voor verhoogde platforms van waar af een koor, vaak bestaand uit leken, zingt wordt 'koorgalerijen' gebruikt.