Religieuze voorwerpen die - binnen een bepaalde godsdienstige context - worden aanbeden. Gebruik 'cultusbeelden' voor beeldende werken die op dezelfde wijze worden gebruikt. Termen vooral gebruikt met betrekking tot niet meer bestaande culturen of godsdiensten. Gebruik 'religieuze objecten' eerder voor voorwerpen die worden vereerd in nog bestaande religies; gebruik 'sacra' als die voorwerpen hun heiligheid in hun huidige context hebben bewaard.

Door de mens gemaakte objecten die worden aanbeden als de god of geest die ze belichamen, en die centraal staan binnen een bepaalde cultus of religie. Er kunnen verschillende rituelen zijn om de cultusbeelden te kleden, eten te geven of in optocht mee te voeren. Hoewel de betekenis van 'cultusbeeld' deels overeenkomt met die van 'afgodsbeeld', is een cultusbeeld doorgaans groter van formaat, is het een exclusief object van aanbidding van een bepaalde religie of cultus, en heeft het vaak vooral betrekking op religies van de oude wereld. Gebruik 'religieuze objecten' of 'cultusobjecten' voor voorwerpen die op dezelfde wijze worden gebruikt maar geen beeltenissen zijn. De term 'cultusbeeld' wordt in het algemeen gebruikt voor niet-christelijke beelden; gebruik 'iconen' voor christelijke beelden die zelf als heilig worden beschouwd.

Beeldhouwwerken die dienst doen als cultusobjecten en zijn verbonden met de handcultus van het Afikaanse Binivolk; ze worden gemaakt van gegoten brons of uit hout gesneden in een cilindrische vorm met een uitstekende bovenkant, uitgesneden beelden aan de zijden rondom en figuren op de platte bovenzijde.

Betrekkelijk kleine beelden, geschilderd of gebeeldhouwd als bas-reliëf of als rondsculptuur, die aan een christelijke kerk of bedevaartsplaats worden geschonken in de hoop op of uit dankbaarheid voor het lenigen van ziekte of smart door God, de Maagd Maria of een heilige. De beelden kunnen heiligen, andere menselijke figuren, delen van menselijke figuren of andere levende of onbezielde zaken voorstellen. De Latijnse en Griekse inscripties die vaak op de beelden voorkomen beginnen met de woorden ‘ex voto’ respectievelijk ‘hyper euches’, vandaar dat votiefbeelden ook wel ‘ex voto’s’ worden genoemd. De term kan ook verwijzen naar prechristelijke en pre-islamitische cultusobjecten en rituele voorwerpen van soortgelijke of identieke vorm uit Klein-Azië, Noord-Afrika, het Middellandse Zeegebied en westelijk Centraal-Europa. Kan ook worden gebruikt voor soortgelijke voorwerpen die via recentere tradities zijn ontwikkeld in de godsdiensten van India, Tibet, China en Japan. Gebruik ‘votiefgeschenken’ voor voorwerpen met dezelfde functie maar zonder beelden.