Term die in 1965 is bedacht door Ted Nelson, als omschrijving van een willekeurige verzameling tekst- of beeldgegevens die niet in een vaste volgorde hoeven te worden bekeken. Tegenwoordig wordt de term specifiek gebruikt met betrekking tot het World Wide Web.

Theorie met betrekking tot de relaties en wederzijdse beïnvloeding van ongelijksoortige beelden van en verwijzingen naar andere teksten en werken van beeldende kunst of architectuur die zijn geplaatst binnen een tekst of een werk van beeldende kunst of architectuur.

Met betrekking tot één enkele pagina of vel, zoals een poster, wordt de term gebruikt voor het belangrijkste deel van het zetwerk of het geschreven werk, en dus niet voor de illustraties, marges, kantlijnen, kopteksten of andere elementen. Met betrekking tot een boek of tijdschrift wordt de term ook gebruikt voor het belangrijkste deel van het geschreven werk, te onderscheiden van voorwerk, noten, index, appendix en bibliografie.

Omsloten witte ruimten die uit de mond van stripfiguren of fotografische personages in stripverhalen komen, meestal bedoeld voor het weergeven van een dialoog of gedachten, maar ook van allerlei tekens en symbolen, zoals leestekens, om daarmee emoties uit te drukken. Gesproken tekst wordt aangegeven door een vaste lijn, een pijl of een taps toelopende kegel die de ballon met het sprekende personage verbindt, terwijl gedachten worden uitgedrukt door middel van een reeks belletjes die de tekstballon met het denkende personage verbindt.

Wordt gebruikt om borden die algemene informatie geven te onderscheiden van 'wegwijzers', 'herkenningsborden' of 'regelgevende borden'.

Meestal geschreven of gedrukte woorden, zinsdelen of zinnen die zo zijn gerangschikt dat ze een communicatieve waarde krijgen. Omvat ook mondelinge communicatie die woordelijk is opgeschreven of gedrukt.

Personen die teksten schrijven die op muziek worden gezet.

Lettertypen die gebruikt worden voor het voornaamste deel van een tekst of drukwerk, vaak gekenmerkt als type van 24 punten of kleiner.

Deze kunstvorm heeft momenteel nog geen definitie beschikbaar.

Schikking in het zetwerk waarbij verscheidene regels in een kolom dichter op elkaar gedrukt staan dan andere, om ruimte te creëren voor bijvoorbeeld een illustratie of een initiaal.

Gesystematiseerde samenvattingen van wetten, genotuleerde zaken, uitspraken, en andere juridische documenten.

Documenten waarin erkende bindende gedragsregels die uitgaan van gezaghebbende autoriteiten, worden omschreven.

Gedrukte bijlagen of toevoegsels bij een tekst die reeds is gezet

Kartonnen of houten leesboekjes die bestaan uit twee of drie bladzijden waarop de letters van het alfabet alsmede getallen, eenvoudige tekst en soms afbeeldingen worden (af)gedrukt. Vaak wordt het afgedrukte ter bescherming voorzien van een laklaag. Te onderscheiden van 'ABC-boekjes'. Deze abecedariums bestaan meestal uit TTn vel perkamentpapier of een laagje papier dat op een dun houten bord is geplakt. Vroeger werden zulke plankjes soms beschermd door een doorzichtige plaat van hoorn.

Wordt gebruikt als verzamelnaam voor de delen van een boek die volgen op de hoofdtekst, zoals appendices, noten of registers.

Verwijst naar de uitvoerende kunsten die worden gekenmerkt door bewegingen, gebaren, gezichtsuitdrukkingen, gesproken teksten en intonaties die dienen om een fictief personage gestalte te geven op het toneel, in de film of op televisie. De acteerkunst is geen vorm van mimicry, exhibitionisme of imitatie, maar wordt gekenmerkt door de vaardigheid om te reageren op denkbeeldige prikkels en door een hoge mate van gevoeligheid, intelligentie en het vermogen om de bedoelingen en gevoelens van een personage aan het publiek over te brengen.

Personen die teksten opschrijven of kopiëren, vooral zij die manuscripten afschreven, kopieerden en herschreven voordat er mechanisch gedrukt werd.

Ingebonden verzamelingen met handgeschreven teksten, geschriften en tekeningen van de vrienden en kennissen van de eigenaar. Men denkt dat ze voor het eerst werden gemaakt in het midden van de zestiende eeuw in de Duitstalige gebieden in Europa. De gewoonte werd verspreid door studenten die van de ene universiteit naar de ander reisden. Ook niet-studenten gingen ze gebruiken, met name mannen en vrouwen uit de bourgeoisie. De albums van mensen van adel bevatten gewoonlijk afbeeldingen van hun wapens.

Het officieel corrigeren van geschreven tekst of vastgelegde gegevens door middel van aanvullingen, doorhalingen of wijzigingen.

De studie van de geschiedenis van de boekproductie en de omschrijving van boeken als fysieke objecten, met inbegrip van de studie van de verhouding tussen verschillende teksten of tussen verschillene edities van een werk.

Computerprogramma's met een bepaald doel, bijvoorbeeld tekst- of beeldverwerking, en die de fabrikanten ervan vaak in pakketten verkopen.

Penning, uitgedeeld door een burger- of kerkbestuur of de diaconie aan respectievelijk burgers of parochianen die hulpbehoevend waren. De penning kon ingewisseld worden tegen kleding, voedsel, brandstof, drank of een doodskist, al naar gelang het symbool, letter of tekst die erop voorkwam.

Teksten die zijn gemaakt om gepubliceerd te worden als een onafhankelijk deel van een tijdschrift, krant, encyclopedie of ander werk.

Boeken met kaarten, met of zonder begeleidende tekst, als bijlage bij een boek of afzonderlijk uitgegeven.

Boeken waarin de gegevens van een kind van de geboorte tot de kleuterleeftijd kunnen worden genoteerd; gewoonlijk in de vorm van een album waarin niet alleen ruimte is voor tekst, maar ook voor foto’s en andere memorabilia.

Kinderboeken voor gebruik in bad, met watervaste bladen van plastic of vinyl, vaak gevuld met schuimplastic zodat ze blijven drijven; bevatten gewoonlijk meer illustraties dan tekst.

Liederen met rijmende tekst en een verhaal; ook langzame, romantische liederen.

Verwijst naar de periode die is genoemd naar de hoofdstad van Thailand, gesticht door Rama I (1782-1809) in 1782. In de architectuur wordt deze periode het best vertegenwoordigd door de verschillende constructies en latere renovaties in het Grote Paleis (Phra Borom Maha Ratchawang) waarin zich de Amarin Winichai Hall bevindt, met een T-vormige plattegrond, en de Dusit Maha Prasat Throne Hall (1789), met een vloerplan in de vorm van een Latijns Kruis, gelakte en vergulde deuren en vensters en vergulde, negenlaagse spitsen. Tempels in deze periode worden gekenmerkt door centrale heiligdommen die het palladium van het koninkrijk en andere vereerde Boeddhabeelden huisvesten, altaren die het Traiphum of bestaanswerelden afbeelden, friezen of vergulde garua's, ubosots of verlengde wijdingszalen, paarlemoeren ingelegde werken, bronzen leeuwen, wihans of gemeenschapszalen en daken met meerdere lagen. Later in de 19de eeuw weerspiegelden bouwstijlen Europese koloniale esthetica. In beeldhouwkunst en schilderkunst worden op werken uit deze periode taferelen afgebeeld uit de Ramakien en uit hindoeïstische teksten.

Korte beschrijvingen van de kern van een onderwerp, zoals dat in een bepaalde geschreven of gesproken tekst wordt behandeld, in titels en subtitels.

Personen die zich bezighouden met die tak van de geschiedenis waarbinnen historische informatie is vastgelegd of historische verhalen zijn gepresenteerd in de vorm van gesproken tekst of liederen.

De Bhagavad-gītā, die wordt beschouwd als de kerntekst van het hindoegeloof, werd circa 200 v. Chr. geschreven en bestaat uit 18 gedeelten en in totaal 700 verzen die deel uitmaken van het heldendicht de Mahābhārata. De verzen beschrijven een dialoog tussen de krijger Arjuna en Heer Krishna, aan de vooravond van de strijd tussen Arjuna en leden van zijn familie. De tekst zou zijn geschreven in een periode dat het brahmaanse geloof versplinterd was geraakt en het boeddhisme en jaïnisme zich hadden afgesplitst. De Bhagavad-gītā leert dat er diverse wegen zijn die naar de verlossing leiden, en het werk kan als een pleidooi voor verzoening worden beschouwd.

In het hindoeïsme de liefdevolle en aanbiddende toewijding aan God of aan de zelfgekozen manifestatie van het goddelijke, die leidt tot een hechte persoonlijke betrekking met God. Door zich over te geven aan God kan iemand genade ontvangen, hoe laag zijn status ook is. In de meeste populair-religieuze hindoeïstische teksten wordt bhakti aanbevolen als de meest doeltreffende weg naar het goddelijke. Het begrip gaat schuil achter sommige van de meest ontroerende theïstische poëzie ter wereld.

Middeleeuwse prentenboeken met bijbelse thema's en beschrijvende teksten in spreektaal.

De kritische bestudering van de bijbel en bijbelse geschriften, met inbegrip van benaderingen als tekstanalyse, geschiedkundig onderzoek, exegese, hermeneutiek en literaire en linguïstische kritiek.

Verhalen waarin bijbelteksten worden geparafraseerd of die direct zijn gebaseerd op bijbelse gebeurtenissen.

De uitstekende uiteinden van touwen, bandjes of linten waarop een boek is vastgenaaid, die worden gebruikt om de platten of de band aan het tekstblok te bevestigen.

Boeken waarvan het geheel aan tekst en illustraties voor elke bladzijde afzonderlijk is gedrukt vanaf één enkele gesneden houtblok.

Verzamelingen van houten of ivoren tabletten, of vellen papier, perkament of soortgelijk materiaal, die blanco, beschreven of bedrukt zijn, en die aan elkaar zijn geregen of gebonden. Gewoonlijk vele gevouwen en gebonden bladen met ononderbroken drukwerk of tekst; wanneer het gedrukt materiaal betreft gaat het vooral om een gebonden band of een band van redelijke formaat.

Wordt gebruikt voor het procédé van reliëfdruk in de context van het drukken van boeken en andere teksten.

Afbeeldingen of diagrammen die een verklarende functie hebben of dienen als voorbeeld of visualisatie, en meestal bij een tekst horen. De term wordt het meest gebruikt voor afbeeldingen in boeken of gepubliceerde tijdschriften. Gebruik 'studies (beeldmateriaal)' voor werken die een onderwerp bestuderen of een voorloper zijn op een apart en meer afgerond werk. Gebruik 'miniaturen' of 'verluchtingen' voor schilderingen in manuscripten.

Mensen of bedrijven die boeken kopen en verkopen. Wordt in teksten van voor ongeveer 1800 ook gebruikt voor personen die verantwoordelijk waren voor de publicatie van boeken en die later 'uitgevers' werden genoemd.

Verwijst naar een inheemse Tibetaanse godsdienst die met het boeddhisme een van de twee voornaamste religies van het land is. Veel aspecten van Bon raakten vermengd met de boeddhistische tradities die in de 8ste eeuw werden ingevoerd uit India en die het Tibetaanse boeddhisme veel van zijn eigenheid hebben verleend. Onenigheid binnen de heersende klasse van Tibet leidde er in de 8ste en 9de eeuw toe dat de adellijke families voor Bon kozen en de heersende dynastie voor het boeddhisme. Bon werd rond de 11de eeuw een georganiseerde godsdienst, vooral dankzij de boeddhistische belangstelling voor geschreven teksten. Bon leeft voort in veel aspecten van het Tibetaanse boeddhisme en is bovendien nog altijd een bloeiende godsdienst in de noordelijke en oostelijke grensgebieden van Tibet. Onduidelijk is hoeveel continuïteit er bestaat tussen het oude en het moderne Bon. De kenmerken van het oude Bon zijn moeilijk vast te stellen omdat alle vroege beschrijvingen boeddhistisch zijn. Alles wat tegenwoordig over Bon bekend is, is zwaar beïnvloed door het Mahayana-boeddhisme. Het oude Bon lijkt elementen van animisme, sjamanisme en de uitoefening van magische riten te hebben bevat. De Bon-goden van lucht, aarde en zee werden als lagere goden in het boeddhistische pantheon opgenomen. Er zijn aanwijzingen voor een cultus van heilig koningschap waarin de koningen worden beschouwd als manifestaties van de luchtgod; dit geloof zou de oorsprong kunnen zijn van de gereïncarneerde lama’s van het boeddhisme. De orakelpriesters van Bon hebben hun tegenhangers in de boeddhistische waarzeggers. Bepaalde aspecten van de Bon-doctrine zijn vrijwel identiek aan die van het Tibetaanse boeddhisme, zoals de leer van het boeddhaschap en het ideaal van bodhisattva. Opvallend zijn de dzogchen-overtuigingen die het Bon deelt met de Nyingma-school van het Tibetaanse boeddhisme; zij houden in dat er een onuitsprekelijke toestand bestaat, voorbij alle boeddha’s en alle verschijningen. Verder is het kloostersysteem van Bon bijna gelijk aan dat van de Gelug-school. Toch bewaken de Bon-gelovigen nauwgezet hun niet-boeddhistische imago. Shenrab wordt beschouwd als de stichter van de godsdienst en de historische Boeddha Shakyamuni zou een manifestatie van hem zijn. Bon-geschriften zijn verdeeld in twee groepen: de Kanjur, met mythen, doctrines en biografieën van Shenrab, en de Katen, die commentaren en rituele en iconografische werken omvat. De naam Tibet komt uit de Bon-religie.

Verwijst naar boeken of andere documenten die de psalmen, hymnen, gebeden, lessen en andere voordrachten bevatten die een katholieke of andere christelijke geestelijke nodig heeft om de dagelijkse getijden te bidden. De getijden zijn de gebeden die op vaste uren verspreid over de dag gezegd of gezongen worden. In de 11de eeuw verscheen een verkorte versie van het brevier dat uit één deel bestond, terwijl de teksten van de langere versie in de 7de eeuw tot stand kwamen in de Romeinse rite en in de 10de eeuw in Karolingisch Europa. Brevieren kunnen rijkelijk voorzien zijn van verluchtingen.

Draagbare videocamera’s met ingebouwd weergaveapparaat voor video-opnamen en andere voorzieningen, bijvoorbeeld voor beeldbewerking, beeldvergroting (zoom), schermteksten en opnamen met weinig licht.

Type lichtgewicht doordrukpapier dat wordt gebruikt voor het dupliceren van typewerk of tekst die met potlood of pen wordt geschreven. Het papier is aan een kant bedekt met donker pigment en een oplosmiddel, gewoonlijk een mengsel van was en oliën, dat wordt overgebracht op een kopieeroppervlak, zoals papier, door de druk die tijdens het schrijven met de hand of typemachine wordt uitgeoefend. Vlekvrij carbonpapier heeft een extra laag plastic lak.

Snaarinstrumenten met toetsenbord, genoemd in teksten uit de 14de tot de vroege 16de eeuw. Een nauwkeurige beschrijving van de constructie ontbreekt, maar er zijn aanwijzingen dat het een soort klavechord betrof. Dit zou hebben geleken op een orgel maar het geluid werd voortgebracht door snaren. De eerste bekende verwijzing dateert uit 1360, toen koning Edward III van Engeland een door Jehan Perrot gebouwd exemplaar schonk aan koning Jan van Frankrijk. Verwijzingen naar klavechords beginnen rond het midden van de 14de eeuw te verschijnen; omdat de klavecimbel pas na 1390 opduikt, wordt aangenomen dat met een 'chekker' geen getokkeld maar een aangeslagen snaarinstrument met toetsenbord werd bedoeld, al geeft de documentatie geen uitsluitsel.

Wordt gebruikt voor al dan niet in geheimschrift gecodeerde boodschappen of teksten.

Decoratieve randen die zijn gevormd als aparte ontwerp eenheden die de gedrukte tekst op een titelpagina omringd. Te onderscheiden van 'lijstwerk (ornamentgebieden)', die randen omsluiten die bestaan uit losse elementen die niet zijn ontworpen om samen als rand te worden gebruikt.

Ruwe of voorlopige formuleringen van teksten. Het betreft dus geen definitieve versies, maar versies die nog afgewezen kunnen worden dan wel nog herschreven, geredigeerd, goedgekeurd of aangenomen dienen te worden.

Omvatten registers waarin de woorden en zinnen van een tekst voorkomen, met aanwijzing van de plaats waar zij staan, en ingangen waarmee het verband tussen verschillende verwijzingen naar hetzelfde trefwoord kan worden gelegd, namelijk door de referenties in twee kolommen naast elkaar te plaatsen.

De complete verzameling teksten en boeken over een bepaald onderwerp.

Te gebruiken voor personen die oorspronkelijk werk van anderen, zoals tekeningen, ontwerpen, maquettes, manuscripten, gedrukte teksten of andere soorten documenten, zowel visueel als verbaal, herzien, wijzigen, bijwerken of op andere toegestane wijze veranderen.

Versieringen die de onderkant van een bladzijde of het einde van een stuk tekst verfraaien.

Verwijst specifiek naar een schriftstijl met verbindende halen tussen de karakters en een uiterst vloeiende schrijfstijl, met de volgende onderscheidende kenmerken: stamvormen worden vereenvoudigd tot symbolen of merktekens en een ervan kan voor een ander staan; de halen zijn ononderbroken en de karakterstructuren zijn betrekkelijk simpel; de tekst bevat witruimte tussen de karakters en tussen de regels; de dikte van de penseelstreek en de donkerheid van de inkt kunnen variëren. Deze schriftstijl wordt wel beschouwd als die waarin de persoonlijke expressies en emoties van een kalligraaf het best kunnen worden weergegeven.

Het schrijven, verzamelen en ontwerpen van publicaties met gebruik van microcomputer en tekstverwerking, grafische ontwerpen en software voor het opmaken van pagina's.

Te gebruiken voor in China en Japan ontwikkelde leporelloboeken, waarin losse gevouwen vellen tot een boekblok worden verzameld met de vouwen aan de achterzijde. Naast elkaar gelegen vellen worden aan de buitenzijde van de vouwen door middel van lijm aan elkaar vastgemaakt; de kaft wordt aan het eerste en laatste blad gelijmd maar niet aan de rug. Wanneer het boek wordt geopend staan de per paar aan elkaar gehechte pagina’s uit als de vleugels van een vlinder, waarbij twee pagina’s tekst worden afgewisseld door twee blanco pagina’s.

Teksten die te maken hebben met duivels, duivelslegenden of de beschrijving of afbeelding van duivels. De term kan betrekking hebben op iedere tekstuele of visuele verwijzing naar zwarte magie of duivelse rituelen.

Schrift dat middels diverse elektronische, gecomputeriseerde apparatuur, leidt tot digitale teksten.

Wordt gebruikt voor Griekse en Latijnse papyri die teksten bevatten die betrekking hebben op het leven van alledag, zoals brieven, contracten en archieven.

Beker die herinnert aan een doop door middel van een gegraveerde tekst en/of een voorstelling.

Het plaatsen van een vel papier of vloeipapier, meestal blanco, tussen bladen met tekst of illustraties, ter bescher-ming of versiering, of om notities op te maken.

Vellen papier of stof, meestal leeg, die tussen bladen met tekst of illustraties worden geplaatst, geplakt of gebonden met een beschermende of decoratieve functie, of om aantekeningen op te maken.

Kopieën van documenten die tegelijk met het originele manuscript of de getypte tekst worden gemaakt door middel van een tussenliggend stuk papier dat is bedekt met koolstof.

Platte stukken metaal waarvan afbeeldingen, hetzij van tekst, hetzij van plaatjes, worden gedrukt. Gebruik 'cliché's' of een specifiekere term voor blokken van ander materiaal, meestal hout, die worden bewerkt om een afbeelding te drukken of worden gebruikt om andere materialen die het drukvlak vormen te ondersteunen

Hieronder vallen aanduidingen voor procedures met behulp waarvan gedrukte beelden of tekst kan worden geproduceerd; meestal kent ieder procédé zijn eigen speciale voorbereidings- en overdruktechnieken .

Afbeeldingen of teksten die twee tegenover elkaar liggende bladzijden moeten beslaan.

Een serie ronde inkepingen in de voorste randen van een boek, die zijn gemarkeerd om de lezer te verwijzen naar bepaalde delen van de tekst.

Methode om boeken te binden waarbij draad door de gehele dikte van het tekstblok wordt genaaid, dicht langs de vouwen van het katern.

Het uitgeven van tekst of beelden in elektronische, door de computer leesbare formattering zoals on line databases, magneetbanden of diskettes.

Japanse rolschilderijen waarop teksten en/of kunstwerken zijn aangebracht en die horizontaal worden tentoongesteld.

De studie en interpretatie van oude inscripties, inclusief geschreven teksten, tekeningen en willekeurige krassen gekerft in steen, klei, metaal of andere harde oppervlakken. Gebruik `paleografie' voor de meer algemene studie van oude manieren van schrijven.

Vellen of bladzijden waarop een lijst met correcties van tikfouten, omissies of andere fouten in de gedrukte tekst van een boek wordt vermeld. Worden los ingevoegd, gelijmd of, in zeldzame gevallen, ingebonden in het boek, gewoonlijk in het voorwerk, minder vaak achteraan.

Mensen die de tak van de culturele antropologie bestuderen of beoefenen waarin het onderzoek naar de cultuurgeschiedenis van bepaalde volkeren centraal staat, en waarbij historische mondelinge en tekstuele documenten, en beelddocumenten de belangrijkste bronnen vormen. Ook te gebruiken voor personen die de eigen overlevering en interpretatie van de geschiedenis van een volk bestuderen.

Verwijst naar een van de belangrijkste kerkboeken van de Byzantijnse kerk; het bevat de tekst en rubrieken voor de christelijk-orthodoxe liturgie van de eucharistie, vaste elementen van de dagelijkse ceremonie, en de overige sacramenten en bijkomende rituelen. De term verwijst soms in meer algemene zin naar verzamelingen gebeden of gebedenboeken.

Uiteenzetting of verklaring, met name kritische interpretatie van een gedeelte van de Bijbel of een andere tekst.

Rollen waarop de teksten voor de paasviering, inclusief het Exultetgezang, staan; de illustraties die de rollen bevatten werden ten opzichte van de tekst ondersteboven afgedrukt, zodat de gemeente de afbeeldingen met de juiste kant naar boven te zien kreeg als de rollen over het katheder werden gehangen.

Te gebruiken voor de afwijkende ontwikkelingsstadia in grafische en tekstuele werken.

Wordt gebruikt voor illustraties die bij de tekst worden afgedrukt. Vaak vormen ze een deel van de bladzijde met tekst.

Stroken van 16mm of 35mm film die variëren in lengte tot ongeveer vijftig beeldjes, en waarop afbeeldingen, tekst of onderschriften staan.

Te gebruiken in algemene zin voor de bestudering van taal en letterkunde samen. Wordt specifiek gebruikt voor het bestuderen van de geschiedenis van taal, vooral wanneer er sprake is van een nauwkeurige analyse van literaire teksten in het kader van cultureel en politiek onderzoek.

Verwijst in algemene zin naar diegenen die tegelijkertijd taal en literatuur bestuderen. Verwijst in het bijzonder naar diegenen die de taalhistorie bestuderen, met name wanneer deze personen een nauwkeurige analyse van literaire teksten uitvoeren in de context van cultureel en politiek onderzoek.

Wordt gebruikt voor gevouwen drukwerk, zoals circulaires of reclameblaadjes, waarbij de tekst doorgaans niet over de vouw heen wordt afgedrukt. Gebruik 'planobladen' voor drukwerk dat opengevouwen wordt gelezen.

Boek met of zonder tekst waarin de essentiële informatie wordt overgedragen middels een verzameling fotografische afbeeldingen. Het boek kan het werk bevatten van één of meer kunstenaars of fotografen, of kan door een redactie zijn samengesteld. De afbeeldingen in een fotoboek zijn vaak bedoeld om in context te worden bekeken, als deel van een groter geheel. Meestal verwijst de term naar mechanisch gereproduceerde en commercieel verspreide werken. Gebruik 'fotoalbums' voor albums waarin fotografische afdrukken, al dan niet voorzien van een toelichting, zijn ingeplakt.

Stripboeken of strips waarin de plaatjes bestaan uit foto’s met tekstballonnen die de gesproken tekst van de personages bevatten. Het gaat meestal om romantische verhalen.

De opmaak van een tekst met behulp van elektronische en fotografische methoden. Afbeeldingen van letters van een bepaald lettertype worden van een film of schijf geprojecteerd op papier; zo wordt een pagina verkregen die wordt gebruikt voor de offsetplaat

Losse bibliografische elementen die vroeger deel van een groter geheel waren (bijvoorbeeld een tijdschriftaflevering) en hieruit zijn gehaald voor zelfstandige presentatie. Te onderscheiden van 'fragmenten' en 'overdrukken', die afzonderlijk worden gedrukt, doordat 'fragmenten' deel uit hebben gemaakt van grotere teksten.

Verwijst naar de pre-Angkor-stijl en -periode rondom de Cambodjaanse koninkrijken van Funan (1ste tot 9de eeuw) die in hoge mate waren beïnvloed door Indiase ideeën. De stijl is vooral zichtbaar in de lager gelegen valleien van de Mekong-rivier. De beeldhouwkundige productie in deze stijl bestaat uit grote, vrijstaande zandstenen figuren van goden uit Hindoe-, Shiva-, and Visjnoe-teksten. Religieuze beeldhouwwerken bestaan vaak uit verschillende goden die zijn gecombineerd tot een enkele figuur en worden gekarakteriseerd door gladde, onafgebroken oppervlakken die zijn uitgebreid door middel van brede, frontale vlakken en door uitsparingen aan de zijkanten die zijn verbonden met het massieve blok. Deze periode werd tevens gekenmerkt door de rudimentaire ontwikkeling van niet-Indiase elementen zoals de zandstenen lateien die werden gemaakt voor deuropeningen van bakstenen schrijnen, het concept van de latei als speciaal attribuut van de geestschrijn en beeldhouwwerken in reliëf die waren gebaseerd op paren van monsterfiguren en bladontwerpen. Boeddhistische iconen in deze stijl zijn geconstrueerd in zandsteen en zijn minder zinnelijk en verfijnd dan Hindoe-figuren.

Kegelvormige grafsculpturen die in het Oude Egypte boven de ingang van een graf werden ingemetseld. Op de zichtbare, platte zijde zijn inscripties aangebracht, zoals de naam of titel van de overledene, of een andere tekst zoals een gebed. De exacte functie van deze kegels is onduidelijk.

Vlag of vaantje met daarop gebedstekst

Een afbeelding zodanig drukken dat deze tot de randen van een papier of een andersoortig drukvlak loopt. Verschilt van 'in het leven snijden'. dat verwijst namelijk naar het afsnijden van gedrukt materiaal zodat delen van de illustratie of tekst worden verwijderd.

Wordt gebruikt voor procédés waarbij een beeldende of tekstuele voorstelling wordt overgebracht op papier of stof, meestal door middel van een plaat, blok, steen of rooster. Wordt ook gebruikt voor het maken van fotografische afdrukken. Gebruik liever 'drukkunst' voor het drukken als schone kunst.

Bijbels die zijn voorzien van annotaties in de marge of tussen de regels, waarin de tekst wordt verklaard, geïnterpreteerd of vertaald.

Initialen die taferelen of figuren bevatten die relevant zijn voor de tekst.

Verwijst naar de kunst of het procedé van het illumineren, waarbij schilderingen en andere decoraties worden gebruikt in boeken, perkamentrollen of andere documenten ter illustratie of versiering van de tekst.

Lepel die herinnert aan een gedenkwaardige gebeurtenis door middel van een gegraveerde tekst, al dan niet met een tafereel in de geest van de herinnering.

Algemene benaming voor een prent waarvan voorstelling en tekst verwijzen naar een bijzondere gelegenheid.

Banden waarbij de achterkant van een tekstblok is afgeknipt zodat het een blok van afzonderlijke bladen wordt, waarna lijm op die plek wordt aangebracht en de omslag wordt vastgemaakt.

Verwijst naar de school in het Tibetaanse boeddhisme die in 1409 is begonnen toen Tsongkapa (1357-1419) het klooster Riwo Ganden stichtte. Als laatste van de grote scholen is Gelug ook de grootste geworden. De dalai lama en de panchen lama zijn beiden lid van deze school. De Kadampa, de oudste orde van het Tibetaanse boeddhisme, is erin opgegaan. De Gelug is sinds de 17de eeuw de overheersende school en heeft een enorme politieke macht gehad van de tijd van de vijfde dalai lama, die heerser van Tibet werd, tot de Chinese inval van 1951. De leden hechten waarde aan eruditie en organiseren regelmatig debatten tussen vertegenwoordigers van tegengestelde filosofische standpunten. Dogmatiek en logica worden beschouwd als hulpmiddelen om verlossing te bereiken omdat het continuüm van een persoon wordt gezien als een cognitieve en lumineuze energie die kan worden gezuiverd door meditatie en contemplatie. De school staat bekend om het rigoureuze onderwijssysteem dat bestaat uit een aantal klassen die een monnik moet doorlopen; de meest begaafde leerlingen gaan op voor de graad van Geshe ('professor'), waarvoor zij 24 jaar moeten studeren. De nadruk ligt op kloosterdiscipline (vinaya), celibatair leven, onthouding van bedwelmende middelen en geweldloosheid. Tantristische lessen worden daarom aangepast aan de celibataire leefstijl en zijn alleen beschikbaar voor hen die eerst de theorie onder de knie hebben gekregen. Aanhangers worden vaak ‘geelkappen’ genoemd vanwege de gele kappen die Tsongkapa aan de Gelug-monniken voorschreef om zich te onderscheiden van Nyingma-monniken, die rode kappen dragen. De school heeft met centra in Europa en de Verenigde Staten ook veel weerklank gevonden buiten Tibet. Het hoofdkwartier staat in Dharmasala in het noorden van India, waar met een ambitieus uitgeefproject wordt getracht de Tibetaanse teksten te conserveren en te verspreiden.

Naam van gestreken instrumenten die in het middeleeuwse Europa voorkomt van het midden van de 12de tot de late 14de eeuw. In 12de-eeuwse Duitse en Latijnse teksten wordt de term genoemd in combinatie met de 'vièle' (vedel), maar niet met de 'rebec', wat doet vermoeden dat de laatstgenoemde term een synoniem is. De term 'giga' begon uit fictieve en historische verslagen te verdwijnen in de 14de eeuw, toen 'rebec' in opkomst was. In verschillende talen worden de 'giga' en de 'vièle' beschreven als samen bespeelde instrumenten op feesten en vieringen, gewoonlijk in verband met minstrelen. Er is echter bewijs dat met de term in de vroege 14de eeuw soms ook werd verwezen naar instrumenten die als vedel zijn te identificeren.

Tekstbord met religieuze teksten die betrekking hebben op de stichting van de gilde. Veelal voorzien van een pronklijst met gildekenmerken.

Korte verklaringen, vertalingen of omschrijvingen tussen de regels of in de marge van een tekst van woorden of uitdrukkingen die als bijzonder moeilijk worden beschouwd.

Verwijst naar mensen die anoniem humoristische, satirische, obscene of bende-gerelateerde teksten of tekeningen maken op openbare plaatsen, meestal op muren en veelal illegaal.

Gedenkteken op een graf in de vorm van een tekstbordje van hardsteen, van een bloem, een vogel, een vaas etc. van geglazuurd aardewerk, kunststof of ander materiaal.

Banden die in de vijftiende en zestiende eeuw gebruikt werden in Frankrijk en Italië voor Griekse teksten en vertalingen daarvan. Karakteristiek hiervoor waren de kapitaalbandjes die uitstaken over de platten aan de boven- en onderkant van de rug, door dikke houten platten met ingekerfde randen en bandjes bevestigd aan pinnen die in de kerven zijn vastgezet.

Verwijst naar de stijl van inktschilderen die letterlijk 'breekinkt' betekent en is gebaseerd op contrasten van lichtere en donkere lagen, stippen of lijnen. Hiernaar werd het eerst verwezen in Chinese teksten in 847 n. Chr.; de stijl verscheen het eerst in Japan in de 14de eeuw en werd toegepast tot in de 17de eeuw.

Wordt vooral gebruikt voor handgeschreven documenten, kan ook worden gebruikt om bepaalde documenten van gepubliceerde of op andere wijze gedrukte documenten te onderscheiden, zoals bij getypte persoonlijke brieven of getypte tekst waarvan gedrukte versies worden gemaakt.

Verticaal afgebeelde banderollen met tekst, kunstzinnige afbeeldingen of beide.

Banden waarbij de omslag van een boek al helemaal is gemaakt voordat deze met behulp van de schutbladen vast wordt gemaakt aan het tekstblok.

Verwijst naar de reeks uiterst diverse geloven en gebruiken die in het algemeen verwijzen naar de Indiase beschaving en cultuur van de afgelopen tweeduizend jaar. De religie heeft een sterke invloed op de Indiase kunst, literatuur, maatschappij en politiek. Het hindoeïsme omvat diverse religieuze geloven en gebruiken en in plaats van andere goden, andere godsdiensten en andere religieuze concepten als fout of onverenigbaar te zien, worden de hoogste goddelijke machten gezien als elkaar aanvullend. De religieuze waarheid wordt niet gezien in dogmatische termen aangezien wordt geloofd dat de waarheid alle woordelijke definities overstijgt. In plaats van op een reeks doctrines ligt de nadruk op de juiste manier van leven (dharma). Er zijn aanzienlijke verschillen per regio. In de meeste vormen van het hindoeïsme ligt de nadruk op het concept van reïncarnatie of zielsverhuizing; de bevrijding (moksha) van de cyclus van samsara is het uiteindelijke spirituele doel van hindoes. Brahma, Visjnoe en Shiva zijn de belangrijkste hindoeïstische godheden en vormen gezamenlijk een drie-eenheid, de Trimurti. Verder is er een groot aantal lagere goden. Het hindoeïsme heeft geen specifieke oprichter of ontstaansmoment en er is geen centrale autoriteit. De hindoeïstische literatuur is erg rijk en gevarieerd en geen enkele specifieke tekst wordt als gezaghebbend beschouwd. De Veda's, die afkomstig zijn uit de Vedische periode (ca. 1200-500 v. Chr.), zijn de oudste overgebleven geschriften. Religieuze wetboeken en heldendichten zoals de Ramayana en de Mahabharata zijn altijd erg invloedrijk geweest.

Verwijst naar de cultuur van de moderne natie der Nederlanden, of in het algemeen naar de culturen die hebben bestaan op hetzelfde grondgebied in Noordwest-Europa aan de Noordzee. De term ‘Hollands’ wordt vaak gebruikt om de cultuur van de noordelijke historische Nederlanden te onderscheiden van ‘Vlaams’, waarmee wordt verwezen naar de cultuur van de zuidelijke Nederlanden of Vlaanderen. De term kan ook gebruikt worden om in het algemeen te verwijzen naar Germaanse of Teutoonse volkeren; deze betekenis wordt in moderne teksten echter zelden aangetroffen.

Wordt gebruikt voor de titel van een werk of de belangrijkste onderverdelingen ervan, zoals delen of hoofdstukken, wanneer die aan het begin van de eerste bladzijde met tekst zijn geplaatst en vaak, hoewel niet altijd, lager staan dan wat normaliter de eerste regel op de bladzijde zou zijn. Wordt ook gebruikt voor de titels van partituren wanneer deze vlak boven de openingsmaatstrepen staan.

De taal die wordt gebruikt voor het structureren van informatie, in het bijzonder bij het maken van internetpagina's. HTML werkt op basis van een systeem van 'tags' met behulp waarvan de webbrowser tekst en afbeeldingen combineert en opmaakt.

Methode voor het structureren en aanbieden van gedigitaliseerde informatie in diverse indelingen; beeld, geluid en tekst, niet in een vaste volgorde aan elkaar gekoppeld, op dezelfde wijze als hypertekst.

Verwijst naar schilderingen en andere decoraties die zijn toegepast op boeken, rollen, of andere soorten documenten met als doel de tekst te illustreren of te versieren. Dit manifesteert zich in een van de volgende drie vormen: miniaturen, dit zijn kleine afbeeldingen die vaak apart staan van de tekst en omvatten een op zichzelf staand onderwerp; versierde beginletters, die zelf mogelijk een kleine scène bevatten; en in gedecoreerde randen, die ook mogelijk taferelen bevatten. Verluchtigingen zijn in het algemeen gemaakt met verf, inkt, en edele metalen op perkament, papier of zijde. Onder de oudste bewaard gebleven verluchte stukken bevinden zich de papyrus rollen van het oude Egyptische Dodenboek. Andere vroege voorbeelden zijn bewaard gebleven uit het klassieke Griekenland en Rome, alsook in de Azteekse picturale kaarten en in de handschriften van de Maya en de Chinezen. De kunstvorm kwam tot bloei in Bijbelse teksten en andere heilige boeken uit het middeleeuwse Europa, alwaar men meestal eitempera op perkament gebruikte. Ook werden verluchtingen toegepast in 19e eeuwse Indiase en islamitische miniaturen. Voor afbeeldingen die geen geschilderde miniaturen zijn,of die machinaal gedrukt zijn in boeken of reclame, gebruik dan "illustraties."

Het bijsnijden van gedrukt materiaal, zodat delen van de illustratie of de tekst worden verwijderd. Te onderscheiden van `bloeden (druktechniek)', waarmee wordt verwezen naar het zodanig drukken van een afbeelding dat deze tot de rand van een papier of eventueel een ander drukoppervlak reikt.

Stokje gehanteerd om de te lezen tekst in boeken aan te wijzen. Aan het uiteinde is veelal een zilveren handje met uitgestoken wijsvinger bevestigd.

Afbeelding van een hand met een gestrekte wijsvinger die men bij teksten in de kantlijn zette om de aandacht te vestigen op opmerkelijke passages, met name van de twaalfde tot de achttiende eeuw in de westerse wereld. Tegenwoordig gebruikt men de index als een typografisch symbool voor hetzelfde doel in teksten of op internet, maar ook als opsommingsteken en in andere contexten.

De technologie die zich bezighoudt met het gebruik van micro-elektronica, computers en telecommunicatie om gesproken, beeldende, tekstuele en numerieke informatie te krijgen, bewerken, op te slaan en te verspreiden.

De hiërarchie Informatievormen bevat descriptoren voor tekstuele, grafische en fysieke objecten met als belangrijkste en oorspronkelijke doel het vastleggen of overbrengen van specifieke informatie. Buiten het bestek van de AAT vallen titels van bepaalde teksten, bijvoorbeeld de Koran, en namen van afzonderlijke lettertypen, bijvoorbeeld Bembo. Relatie met andere hiërarchieën: descriptoren voor twee- en driedimensionale werken die voornamelijk zijn bedoeld voor visuele communicatie, in het bijzonder de overdracht van een expressieve betekenis en dus niet van specifieke informatie, zijn opgenomen in de hiërarchie Beeldmateriaal (bijvoorbeeld 'stillevens'). Typen afdrukken die voornamelijk worden gebruikt voor het reproduceren van documenten en technische tekeningen (bijvoorbeeld 'blauwdrukken') worden niet beschouwd als foto's, hoewel ze met behulp van lichtgevoelige procedés tot stand zijn gekomen; om die reden zijn ze hier opgenomen, terwijl foto's en fotomechanische afdrukken zijn opgenomen onder Beeldmateriaal. Descriptoren voor allerlei soorten financiële documenten zijn hier ondergebracht, terwijl objecten die specifiek worden gebruikt bij de uitwisseling van goederen of diensten, of bij de vereffening van schulden, in de hiërarchie Ruilmiddelen te vinden zijn.

Verzamelterm voor descriptoren van tekstuele, grafische of fysieke zaken die als eerste en oorspronkelijke doel hebben bepaalde informatie vast te leggen of over te brengen.

Het procédé waarbij het tekstblok en de aangehechte schutbladen worden vastgezet in een band die apart is gemaakt.

Wordt gebruikt voor de eerste letter van een tekst wanneer deze wordt benadrukt, in de meeste gevallen door de letter aanzienlijk groter te maken dan de tekst die erop volgt.

Wordt gebruikt voor gegraveerde of gebeitelde opschriften, met name met documentatie of herdenking als doel. Bij afdrukken wordt de term gebruikt voor de inhoud van de inscriptie, die meestal geen deel uitmaakt van een langere tekst. Wanneer de term wordt gebruikt in verband met materiaal uit de oudheid, dan kan deze van toepassing zijn op de meeste bewaard gebleven geschreven stukken, ongeacht de lengte, met uitzondering van papyrusrollen. Gebruik 'merktekens' voor gestandaardiseerde symbolen of opschriften die officiële informatie bevatten.

Noot op een pagina, die aan drie kanten is ingesloten door de tekst. Meestal afgedrukt in een kleiner of groter schrift.

Kenmerkende handschriften die werden gebruikt op de Britse eilanden en soms ook op het vasteland tussen de 6de en 9de eeuw, voor sommige teksten tot de 13de eeuw, en ook nu nog voor Gaelische teksten.

Gietijzeren rechthoekige platen die, wanneer met bouten of op andere wijze aan elkaar gemonteerd, deel uitmaken van een vijf-plaat, zes-plaat, of tien-plaats houtkachel. Kachelplaten bestemd voor de voor-en zijkanten van de kachels werden vaak versierd in bas-reliëf, vooral met Bijbelse scènes of tekst.

Een school in het Tibetaanse boeddhisme die momenteel de op twee na grootste van Tibet is. De school volgt de leer van Marpa, befaamd 11de-eeuws vertaler van boeddhistische teksten, en de tantrische yogi’s of siddha’s uit India. Esoterische tantrische leerstellingen worden gecombineerd met de kloosterdiscipline van het Kadam-boeddhisme. De nadruk ligt op de strengere praktijken van hatha yoga. Kenmerkend voor het Kagyu-gedachtegoed is een meer positieve ontologie van de uiteindelijke staat der dingen in vergelijking met het denken van de Gelugs, volgens wie alle verschijnselen zijn gespeend van een intrinsiek zijn. Milarepa, die als een groot Tibetaans dichter wordt beschouwd, was Marpa’s voornaamste leerling. Gampopa was op zijn beurt Milarepa’s belangrijkste leerling. Hij was verantwoordelijk voor de organisatie van Kagyu als echte school. Er ontwikkelden zich al snel zes aparte (maar doctrinair soortgelijke) Kagyu-scholen, waaronder de Tshal, Baram, Karma en Druk. Van deze subsekten is de Druk de belangrijkste boeddhistische school in Bhutan geworden, terwijl de Karma van de 15de tot de vroege 17de eeuw de belangrijkste rivaal was van de thans overheersende Gelug-school. Het idee van opvolging door reïncarnerende lama’s komt oorspronkelijk uit de Karma-school en is later overgenomen door andere Tibetaanse boeddhistische scholen waaronder de Gelug.

Te gebruiken voor functionarissen die verschillende bestuurlijke, gerechtelijke of secretariële bezigheden uitoefenen in verschillende contekst, zoals adellijke en koninklijke families, overheden, de rechterlijke macht, kerken en universiteiten.

Gebeden of gezangen die bij de christelijke eredienst worden gebruikt en uit de Bijbel (niet de Psalmen) en andere teksten afkomstig zijn. Voorbeelden van dergelijke Bijbelse gezangen zijn het Lied van Mozes uit het Oude Testament, het Benedictus uit het Nieuwe Testament, en het Onze Vader.

Wordt gebruikt voor tafereeltjes of figuren die voorkomen in de marges van decoratieve kantlijnen op een bladzijde met tekst.

Korte aantekeningen in de marge van een tekst. Gebruik 'marginale illustraties' voor afbeeldingen van taferelen of personen in de kantlijn of de versierde marge van een tekst.

Kleine stoffen bandjes die bevestigd zijn aan de boven- en onderkant van de rug van het tekstblok van een boek en die enigszins boven en onder het tekstblok uitsteken.

De grootste letters van een gegeven lettergrootte in getypte tekst. In een handgeschreven teksten letters gemodelleerd op oude Romeinse hoofdletters. Voor handgeschreven teksten die over het algemeen geen stokken en staarten hebben wordt 'majuskel' gebruikt.

Musea met collecties en tentoonstellingen die zijn gericht op kinderen en hun educatie, bijvoorbeeld met teksten die zijn geschreven op het niveau van kinderen en interactieve tentoonstellingen die erop zijn gericht om de aandacht van kinderen vast te houden.

Een aantal hoofdletters, in getypte tekst, die kleiner zijn dan en verschillen van de normale hoofdletters van een lettertype.

Illustraties, pagina's, artikelen of kolommen tekst die uit boeken, kranten, dagbladen of andere gedrukte bronnen afkomstig zijn.

Opschriften in kranten die het onderwerp aangeven en die in een groter lettertype dan de rest van de tekst staan weergegeven.

Zetsel dat is of moet worden klaar gemaakt voor het drukproces; verwijst vaak naar zowel tekst als afbeeldingen, maar soms naar de tekst om die te onderscheiden van de afbeeldingen.

Bij hypertekst brengen ingebedde instructies of codes een koppeling tussen data-eenheden tot stand. Koppelingen kunnen voorkomen als gemarkeerde tekst, als afbeeldingen of als andere vormen van verwijzing.

Verwijst naar de christelijke kerk van Egypte, waar de islam de belangrijkste godsdienst is. Vóór de verovering door de Arabieren in de 7de eeuw duidden de Egyptenaren zichzelf en hun taal aan met de Griekse term Aigyptios (met Kopt als westerse vorm). Later namen de Egyptische moslims afstand van de term Aigyptioi en ging deze fungeren als specifieke aanduiding van de christelijke minderheid in Egypte. Sinds de 5de eeuw zijn deze christenen monofysitisch: ze erkennen slechts één natuur van Christus. Afgezien van de monofysitische kwestie hebben de kopten dezelfde geloofsleer als de oosters-orthodoxe kerken. De erediensten worden vrijwel geheel in het Arabisch gehouden, en de kerkboeken, met liturgieën die zijn toegeschreven aan Marcus, de Heilige Cyrilus van Alexandrië en Gregorius van Nazianzus, zijn geschreven in het Koptisch (het Bohairische dialect van Alexandrië), met daarnaast de Arabische tekst in een tweede kolom. Na de jaren 90 van de 19de eeuw introduceerde de kerk een democratische bestuursvorm met aan het hoofd de patriarch, die in Cairo woont. Buiten Egypte zijn er nog enkele koptisch-orthodoxe kerken te vinden in het Heilige Land, en Khartoem (Sudan) heeft een koptisch bisdom. De Ethiopische, Armeense en Syrische Jacobietenkerken vormen een gemeenschap samen met de koptisch-orthodoxe kerk. Er bestaat een overvloed aan koptische religieuze kunst. Ook is de kerk actief op het gebied van scholing. De ruim drie miljoen kopten vormen weliswaar een minderheid in Egypte, maar zijn niettemin sterk vertegenwoordigd in allerlei beroepsgroepen. Kopten hebben vaak onder vervolging te lijden gehad, ook nog in deze tijd. Gebruik 'Koptisch (periode)' om specifiek te verwijzen naar de vroegmiddeleeuwse periode in Egypte.

erwijst naar de heilige geschriften van de islam, die volgens de moslims het woord van Allah vertegenwoordigen en tussen 610-632 n. Chr. door de aartsengel Gabriël aan de profeet Mohammed zouden zijn onthuld. De teksten zijn soms verfraaid met geometrische decoraties en plantenmotieven, maar het traditionele verbod op het afbeelden van levende wezens wordt bijzonder strikt gehandhaafd bij Koranteksten. Schilderijen met afbeeldingen van verhalen uit de Koran verschijnen nooit in de Koran zelf, maar soms wel in manuscripten met teksten die op thema's uit de Koran zijn geïnspireerd. De definitieve tekst van de Koran zou reeds binnen 30 jaar na de dood van Mohammed zijn vastgelegd, en is sindsdien onveranderd gebleven. De Koran bestaat uit 114 hoofdstukken of soera's, die ongeveer zijn gerangschikt op aflopende volgorde van lengte, en die hoofdzakelijk in de stem van God zijn geschreven. De tekst heeft meer een poëtisch dan een prozaïsch karakter, waardoor het verhalende element een ondergeschikte rol speelt. In het algemeen richten de vroege soera's zich op het oproepen van de gelovigen, met thema's als het aanbidden van slechts één God, sociale rechtvaardigheid en verhalen van ongelovigen. De latere soera's bevatten meer maatschappelijk getinte elementen en voorschriften omtrent het huwelijk, het gezin, ethische kwesties en de moslimgemeenschap. De Koran fungeert als belangrijkste bron voor de islamitische wetgeving met betrekking tot zaken als echtscheiding, gebedstonden, vasten en oorlogsvoering. Er wordt vaak uit voorgedragen en gezongen voor godsdienstige of liturgische doeleinden.

Wordt gebruikt voor boeken die door kunstenaars zijn gemaakt of bedacht, ongeacht het aantal exemplaren waarin het werk is vervaardigd. Gebruik 'kunstenaars' (ALT of 'artists') in combinatie met 'geschriften' voor informatieve teksten die door kunstenaars zijn geschreven. Gebruik 'boekwerken' voor door kunstenaars gemaakte boeken waarbij de nadruk wordt gelegd op het feit dat het object an sich een kunstwerk is. Gebruik 'book objects' voor werken die op boeken lijken of waar boeken deel van uitmaken, maar die niet op die manier informatie overdragen die kararteristiek is voor boeken.

Wordt gebruikt voor teksten - vaak gaat het om korte teksten - waarin kunstenaars, bijvoorbeeld, hun eigen werk verklaren of ingaan op de theoretische concepten waarop dat werk is gebaseerd.

Verwijst naar de fase van de Nara-periode tussen circa 756 en 784 n. Chr. In de beeldhouwkunst wordt de stijl gekenmerkt door een zwaarder en voornamer ogend figuurtype, met een sterk versoberde uitwerking van de vormen en draperieën. Op het gebied van bronswerk vond deze periode zijn hoogtepunt in de Grote Boeddha van Tōdai-ji, welke overigens niet meer bestaat. De kleine bronzen die met Tōdai-ji worden geassocieerd, zoals de lantaarns, zijn fraaie voorbeelden van gietwerk in bas-reliëf. Kenmerkend zijn de afbeeldingen van wervelende draperieën en een fijne lijnvoering. Er resten ons nog slechts weinig schilderijen uit deze periode, maar documenten van de Shōsōin maken melding van kamerschermen waarvan de schilderingen een hoge graad van verfijning kenden. Kenmerkend voor de rolschilderingen uit deze periode is de weergave van een verhalende afbeelding pal boven een tekst, een stijl die in de 8ste eeuw reeds als verouderd werd beschouwd.

Lege of ontbrekende gedeelten van een tekst of voorwerp, zoals een schilderij of manuscript, die gewoonlijk het gevolg zijn van beschadiging of onopzettelijke omissie.

Wordt gebruikt voor series gedrukte karakters, die alfabetten, numerieken en andere symbolen omvatten die overeenkomen in bepaalde stijl- en ontwerpkenmerken. Voor de rechthoekige, meestal metalen stukken die aan een kant een karakter hebben waarmee een tekst wordt vervaardigd en klaargemaakt om gedrukt te worden, wordt 'losse gegoten letters' gebruikt.

Verwijst naar een neolithische Chinese cultuur en periode tussen circa 3300 en 2250 v. Chr. De opvallendste Liangzhu-artefacten zijn rituele voorwerpen van jade; in graven zijn platte schijven van uiteenlopende grootte en gesegmenteerde holle zuilvormige objecten aangetroffen. De zuilvormige jadeobjecten hebben scherpe hoeken met afbeeldingen van menselijke vormen, de vroegste voorbeelden in dit deel van de wereld. In handleidingen voor rituelen van latere datum worden de objecten omschreven als 'bi' (de platte schijven) en 'cong' (de zuilvormige objecten) en wordt hun rol toegelicht bij de aanbidding van hemel en aarde, en als hiërarchische rangaanduiding; de jade had ongetwijfeld een betekenisdragende functie, maar de latere teksten zijn misschien niet relevant voor de neolithische context.

Hagiografieën gewijd aan het leven van één heilige, vaak met aanvullend materiaal zoals liturgische teksten, brieven of muziek.

Zowel te gebruiken voor personen die teksten schrijven voor opera's, musicals of lange koorzangen als voor personen die een tekst aanpassen aan de muzikale eisen van componisten.

Boeken of boekjes waarin de tekst of de woorden van een opera of een vergelijkbaar, uitgewerkt muziekstuk staan.

Wordt gebruikt voor, over het algemeen korte, muziekstukken met tekst.

Omringende randen. In de context van boekbinderij en drukkunst bestaan ze uit afzonderlijke elementen die niet zijn ontworpen zijn om samen als rand te fungeren. Ze verschillen van 'compartimenten' waarin decoratieve randen als aparte ontwerpeenheden zijn gevormd die de gedrukte tekst op een titelpagina omringen.

De rechthoekige stukken die meestal van metaal zijn en aan één kant een letter of ander teken hebben, waarvan een tekst wordt samengesteld en gezet om te drukken. Gebruik 'lettertypen' voor series van druktekens die overeenkomsten tonen op het gebied van stijl of ontwerp.

Letters die afzonderlijk werden gegoten, om te worden samengesteld tot tekst, te worden afgedrukt en vervolgens opnieuw te worden gerangschikt en gebruikt. De term wordt vooral gebruikt om te verwijzen naar de uitvinding ervan, tegen het eind van de 15e eeuw in Europa, maar al eerder in China en Korea, en in contrast met het drukken van verschillende tekens en soms beelden uit één stuk.

Literaire boeken die op een geluidsdrager zijn opgenomen en worden verkocht. Vaak zijn de teksten voorgelezen door acteurs of door de auteurs zelf.

In de Ethiopische cultuur, perkamenten rollen waarop diverse als talisman bedoelde afbeeldingen en teksten, veelal gebeden, worden geïnscribeerd, meestal door geestelijken tijdens complexe rituelen. De rollen zijn bedoeld voor gebruik bij genezingsceremonieën. Door zich op de rol te concentreren komen zieken in een genezingstrance die hen van hun ziekte moet verlossen; soms dragen ze de rollen ook een tijdje. De afbeeldingen op de rollen kunnen religieuze symbolen van joodse, christelijke of islamitische oorsprong zijn, of betrekking hebben op het verhaal van koning Salomon, maar afbeeldingen van leeuwen, vogels of abstracte talismanpatronen worden ook aangetroffen; het vaakst afgebeeld echter worden grote, kleurig uitgevoerde ogen.

Verwijst naar de periode van de heerschappij van Mahendravaman I van de Pallava-dynastie (late 7de tot late 8ste eeuw) die wordt gekenmerkt door een iconografisch ontwerp dat de wettiging van koninklijke macht door religie laat zien. Monumentale beeldhouwkunst uit deze periode wordt gekenmerkt door familietableaus die zijn samengesteld als allegorische verwijzingen naar goden. Deze periode wordt ook gekenmerkt door beeldhouwkunst in grotten waarin portiers of bewakers figureren die in reliëf zijn uitgesneden bij ingangen, cilindrische fallussymbolen in vierkante of octagonale voetstukken die godheid aanduidden en reliëfpanelen van hindoegoden. In deze periode werd in de beeldhouwkunst vooruitgang geboekt op het gebied van (verkort) perspectief: men nam meer vrijheid met betrekking tot de uitlijning met grondvlakken, met realistischere proporties als gevolg. De periode wordt ook gekenmerkt door de gangbaarheid van grotopschriften zoals muurinscripties en rotssnijwerken met heilige en literaire teksten in het Sanskriet. Hindoeïstische teksten maken deel uit van de rotsarchitectuur uit deze periode.

Verwijst naar de kunst en architectuur die is verbonden met de mammelukken, een krijgerskaste die Egypte en Syrië regeerde vanaf ongeveer 1250 tot de vroege 16de eeuw, en die in het Midden-Oosten meer dan 700 jaar invloedrijk en machtig is geweest. Mammeluk-architectuur was in wezen conservatief en niet erg vernieuwend, maar wel rijk en over het algemeen van zeer hoge kwaliteit. Mammeluk-architectuur wordt gekenmerkt door het gebruik van zeer fijn afgewerkte minaretten, enorme façades en portalen, en de tendens om structuren voor verschillende toepassingen te bouwen in een enkel complex. Begunstigers bouwden hun belangrijke monumenten gewoonlijk ook dichtbij elkaar. De mammelukken staan ook bekend om hun technische virtuositeit in stenen constructies; metselaars gebruikten verschillend gekleurde stenen op de oppervlakken van gebouwen. Er zijn bijna 3000 belangrijke mammelukmonumenten bewaard gebleven of bekend gebleven via teksten; de meeste monumenten in de oude wijken van Caïro, Damascus, Tripoli en Aleppo zijn mammeluks, evenals de meeste monumenten op de Haram ash-Sharif in Jeruzalem, buiten de Rotskoepel. Net als architectuur bereikten ook de overige kunsten van de mammelukperiode een hoog niveau van technische perfectie, maar staan ze niet bekend om hun originaliteit; er bestaan wel bezienswaardige voorbeelden van ingelegd metaalwerk, kalligrafie, moskeelampen en houten objecten.

Verwijst naar een oude religie uit het Midden-Oosten die nog voorkomt in Irak en Khuzistan (een provincie in het zuidwesten van Iran). Zij wordt meestal beschouwd als een gnostische sekte en is als zodanig de enige overgebleven vertegenwoordiger van het gnosticisme. Er zijn ongeveer 15.000 tot 20.000 mandeeërs. Het mandeïsme benadrukt, net als andere dualistische geloofssystemen, de verlossing van de ziel door esoterische kennis (gnosis). De spirituele ziel zal worden bevrijd van de materiële wereld door hun verlosser, Manda d'Hayye, maar de slechte archonten verhinderen de opstijging van de ziel. In het mandeïsme wordt Jezus beschouwd als een valse messias maar wordt Johannes de Doper vereerd omdat hij wonderbaarlijke genezingen heeft bewerkstelligd door middel van de doop. De mandeeërs ontwikkelden een uitgebreid cultusritueel, vooral voor de doop, die voor zover bekend bij geen enkele andere gnostische sekte voorkomt. De doop zuivert een mens van de zonde en kan vaak worden herhaald. De oorsprong van de religie is duister en blijft omstreden. Op basis van Babylonische elementen in mandeïsche magische teksten, het gebruik van de Iraanse kalender en de overname van verscheidene Iraanse woorden in de mandeïsche taal, menen sommige geleerden dat het mandeïsme in de pre- of vroegchristelijke tijd is ontstaan in het zuidwesten van Mesopotamië. Anderen denken aan een Syrisch-Palestijnse oorsprong op basis van de Haran Gawaita, een quasihistorisch mandeïstisch document dat verhaalt over de exodus van de nazareeërs (de mandeïstische priesterkaste die zich onderscheidde van de mandeeërs of leken) van Palestina naar Mesopotamië in de 1ste eeuw n. Chr. Ook zekere opmerkelijke overeenkomsten met het jodendom verdienen de aandacht: bekendheid met het Oude Testament, parallellen met de joodse zedenleer, vooral de grote waarde die wordt gehecht aan het huwelijk, het gebruik van de Hebreeuwse engelenleer en het belang van een zuivere cultus. Ook zijn er overeenkomsten met het manicheïsme. De mandeeërs zijn misschien de in de Koran genoemde Sabanen. De mandeïsche literatuur, geschreven in een Aramees dialect en in een apart schrift, is tamelijk uitgebreid. Belangrijke bewaard gebleven werken zijn de Ginza (het Boek van Adam); het Boek van Johannes; het Boek van de Zodiak en de Doop van Hibil Ziwa. Mandeeërs zijn van oudsher bekwame zilversmeden.

Gebieden op gedrukte of beschreven pagina's of op andere vellen met tekst of afbeeldingen, tussen het informatiegebied en de randen van de pagina of het vel.

Bij vrome joden aan de deurpost bevestigd rolletje perkament met een tekstfragment uit het Oude Testament: Deuteronomium 6: 4-9.

Het schrijven in zeer klein schrift. Deze kunst wordt vaak toegepast in versierde manuscripten van joodse teksten, de koran en andere religieuze teksten.

Kopij die klaar is gemaakt om te worden gefotografeerd voor het maken van een printplaat, en bestaat uit elementen zoals tekst, titels, en illustraties die zijn geschikt, geplakt en gemerkt.

Verwijst naar de religieuze geloofssystemen van een aantal groepen en sekten die hun geloof baseren op het Book of Mormon en de leer en visionaire ervaringen van Joseph Smith (1805-1844). De grootste van deze sekten is de Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints. Mormonen geloven dat Smith in 1822 door de engel Moroni naar goudtabletten werd geleid die in 438 n. Chr. zijn begraven op een heuvel nabij Palmyra in de staat New York. Op deze tabletten stond het Book of Mormon geschreven, dat door Smith werd vertaald. Het Book of Mormon is een verhaal over bepaalde stammen in Israël die vóór de geboorte van Christus naar Amerika migreerden; verder wordt verhaald dat Christus na de wederopstanding in Amerika is verschenen. De authenticiteit van de teksten wordt om uiteenlopende redenen betwist, maar wordt door Mormonen wel erkend. De mormoonse doctrine is ook afgeleid van de King James-versie van de Bijbel, hoewel het mormonisme sterk afwijkt van de christelijke doctrine. Een van de opmerkelijkste verschillen is dat volgens het mormonisme de heilige drie-eenheid bestaat uit drie afzonderlijke wezens. Mormonen geloven dat christelijke kerken afvallig zijn en dat het ware christendom door Smith in ere is hersteld. Volgens het mormonisme kan de spirituele perfectie of goddelijkheid worden gerealiseerd middels een proces van spirituele evolutie en dagelijkse praktische begeleiding. Toetreding tot het koninkrijk van Christus wordt gerealiseerd door het tonen van berouw en het ondergaan van een doopplechtigheid. Mormonen geloven dat er een millennium komt waarin Christus zal heersen vanuit Jeruzalem en Independence in de Amerikaanse staat Missouri. Het mormonisme wordt vaak geassocieerd met onder meer collectief bezit, het schenken van een tiende van het inkomen aan de kerk, polygamie (later in onbruik geraakt), grote gezagsgetrouwheid, sterk kerkelijk activisme en bekeringen.

De naam ninja is een collectieve (westerse) benaming voor een groot aantal krijgers die zich specialiseerden in spionage, informatie verzamelen, en aanslagen uitvoeren. Oorspronkelijk hadden ze per regio van Japan of per taak die ze uitvoerden een andere benaming. In de meeste Japanse historische teksten worden deze krijgers 'shinobi' genoemd.

Verwijst naar de op één na grootste school in het Tibetaanse boeddhisme, die soms de 'oude orde' wordt genoemd. De wortels gaan terug tot de Indiase Vajrayana-meester Padmasambhava (8ste eeuw), die werd beschouwd als 'tweede Boeddha'. De school zegt diens oorspronkelijke leer te verbreiden. De school is ontstaan tijdens de eerste verspreiding van het boeddhisme van India en Midden-Azië naar Tibet in de 8ste en 9de eeuw; Padmasambhava bezocht Tibet in de 8ste eeuw en een andere belangrijke Indiase leermeester, Santiraksita, stichtte het eerste klooster van Tibet in Samye rond 775. Nyingma werd een afzonderlijke orde in de 10de eeuw. Deze school legt meer nadruk op de religieuze praktijk en de mystieke aspecten van de Vajrayana-traditie dan op academisch werk. Het is ook de minst politiek en filosofisch gerichte van de Tibetaanse boeddhistische scholen. Sjamanistische gebruiken en lokale goden, ontleend aan de inheemse Bon-religie, vindt men ook in Nyingma. Andere overeenkomsten met Bon zijn de dzogchen-lessen, oude tantra’s die door latere tradities zijn verworpen, en priesters die mogen trouwen. De school kent een traditie van het ontdekken van teksten die door Padmasambhava verborgen zijn; deze teksten voorspellen dat boeddhisten in de toekomst vervolgd zullen worden. Sommige ideeën van de school worden in leerstellingen van het Tibetaanse boeddhisme als ketters beschouwd.

De hiërarchie Objectgenres bevat descriptoren die binnen meerdere contexten kunnen voorkomen en op meer dan één van de andere hiërarchieën in het facet Objecten van toepassing kunnen zijn. Zo kan de descriptor 'reproducties', die hier verschijnt, op allerlei objecttypen worden toegepast, van 'deurknoppen' in de hiërarchie Componenten tot 'altaarstukken' in de hiërarchie Beeldmateriaal. Tevens zijn descriptoren opgenomen voor brede klassen van objecten of beelden waarvan specifieke objecttypen uit andere hiërarchieën wel of geen deel uitmaken, afhankelijk van de context. Voorbeeld: 'foto's' (in Beeldmateriaal) kunnen worden beschouwd als 'documenten' of als 'kunstwerken' (descriptoren die hier verschijnen), afhankelijk van de situatie; 'koppen' (in de hiërarchie Houders) kunnen worden beschouwd als 'antiquiteiten', 'kunstvoorwerpen' of 'verzamelobjecten' (descriptoren die hier verschijnen), wederom afhankelijk van de situatie. Verder zijn die descriptoren opgenomen die verwijzen naar een object op basis van de vorm, waarbij de vorm zo algemeen is dat deze niet binnen een specifieker kader van een andere hiërarchie binnen het facet Objecten onder te brengen valt, bijvoorbeeld 'ketens'. Relatie met andere hiërarchieën: descriptoren voor specifiekere objecttypen, met inbegrip van structuren, afbeeldingen en teksten (bijvoorbeeld 'stoelen', 'kerken', 'portretten' of 'transcripten') verschijnen in andere hiërarchieën van het facet Objecten. Descriptoren voor samenstellende delen van andere objecten (bijvoorbeeld 'handvatten') zijn ondergebracht in de hiërarchie Componenten, terwijl deze descriptoren voor objecten die bijvoorbeeld worden gebruikt als materiaal voor het vormen van structuren, beelden of andere objecten (bijvoorbeeld 'baksteen'), in de hiërarchie Materialen te vinden zijn.

De hiërarchie Componenten bevat descriptoren voor de samenstellende delen van objecten, met inbegrip van structuren, beelden en teksten. In die gevallen waar een descriptor verwijst naar een element dat soms als component en soms zelfstandig voorkomt, wordt de descriptor ondergebracht in de meest geschikte hiërarchie. Voorbeeld: 'kapellen', altijd verwijzend naar kamers of ruimten maar soms ook naar zelfstandige gebouwen, verschijnt in de sectie "kamers en ruimten" van de hiërarchie Componenten; 'airconditioningsapparaten', altijd verwijzend naar uitrustingen maar soms ook naar onderdelen van W-systemen, verschijnt in de hiërarchie Gereedschap en Uitrusting. Relatie met andere hiërarchieën: descriptoren voor elementen die niet als afzonderlijke component voorkomen, bijvoorbeeld sierpatronen en fysieke effecten (zoals 'cannelures' of 'rimpels') zijn ondergebracht in de hiërarchieën van het facet Fysieke attributen. Descriptoren voor elementen die integraal deel uitmaken van de structuur van een cultuurlandschap (bijvoorbeeld 'altaren') verschijnen hier als componenten, terwijl verplaatsbare artikelen voor het inrichten van ruimten binnen of buitenshuis in de hiërarchie Interieurinrichting te vinden zijn.

In getypte tekst, letters die in een gegeven lettertype noch de hoofdletters, noch de kleine kapitalen zijn, en die meestal kleiner zijn dan de hoofdletters en stokken en staarten gebruiken. Voor handgeschreven manuscripten met stokken en staarten wordt `miniskulen' gebruikt.

Verklarende of beschrijvende teksten bij foto's of illustraties.

Het onderzoeken van de inhoud van documenten, tekstueel of beeldend, om vast te stellen waar ze over gaan of waar ze uit bestaan.

In algemene zin verwijst deze term naar diverse schilderstijlen uit Oost-India die een langdurige periode omvatten. Vaak wordt er specifiek mee verwezen naar een Indiase schilderstijl die hoofdzakelijk beperkt bleef tot de boeddhistische kloosters van Bihar, Bengalen en Orissa, in de 11de en 12de eeuw. Er is een groot aantal palmbladmanuscripten met miniaturen bewaard gebleven; de vaakst gedecoreerde tekst is de 'Astasahasrika Prajnaparamita' ('Vervolmaking van de wijsheid in 8000 delen'). Er wordt meestal een frontaal aanzicht gekozen, en afgezien van een paar bomen is de achtergrond doorgaans leeg. Vanwege het kleine formaat (nooit groter dan 80x80 mm) is de iconografie niet complex; meestal is de afbeelding een conventioneel icoon van boeddhistische goden en godinnen, met een gering verhalend element. De stijl van de nog resterende manuscripten is verwant met de Palastijl. De kloosters zelf werden vermoedelijk voorzien van fresco's en gedecoreerd met vaandelschilderingen, die niet bewaard zijn gebleven. Na de islamitische invasie en de verwoesting van de boeddhistische centra in Oost-India in de 13de eeuw raakte de stijl in verval.

Bewoordingen waarin een auteur, voorafgaand aan de eigenlijke tekst, een werk opdraagt aan vrienden of personen die tot steun zijn geweest, als blijk van waardering, affectie of dankbaarheid, of als verzoeken om (financiële) steun en bescherming.

Bij de opmaak van bladzijden is dit het materiaal dat los van de tekst wordt geplaatst, zoals titels of korte samenvattingen van de tekst die volgt.

Zeer dunne, buigzame glas- of plasticvezel waardoor grote hoeveelheden tekstuele informatie en beelden kunnen worden verzonden in de vorm van lichtimpulsen. Gebruik 'vezeloptica' voor de tak van de optica die zich bezighoudt met de transmissie van licht door optische vezels.

Instrumenten waarin met behulp van een foto-elektrische cel een tekst wordt gescand en omgezet in elektrische signalen die vervolgens worden weergegeven als geluid. Het apparaat wordt tegenwoordig voornamelijk gebruikt om blinden in staat te stellen te lezen, maar het had in de jaren 20 van de 20ste eeuw zijn oorsprong in de uitvindingen van de Oostenrijkse kunstenaar en dadaïst Raoul Hausmann, die zich bezighield met het verenigen van de zintuigen en het veranderen van licht in geluid. De optofoon werd in 1935 geoctrooieerd als rekenmachine.

Boeken gebruikt in de rooms-katholieke kerk, die de richtlijnen bevatten voor alle diensten in een jaar, zonder de teksten zelf. In de Anglicaanse kerk zijn het boeken voor de wijding of ordinantie van geestelijken.

Kaarten met voorgedrukte teksten, bijvoorbeeld een heilwens, en vaak met toepasselijke illustraties die ter gelegenheid van het paasfeest worden verstuurd of gegeven.

Schrijfmateriaal, meestal van perkament, waarop meerdere malen is geschreven. De vorige tekst is mogelijk niet goed gewist, waardoor die gedeeltelijk leesbaar blijft.

Wordt gebruikt voor illustraties die los van de tekst waarbij ze horen worden afgedrukt, vaak op ander papier. Ze kunnen met de tekst worden ingebonden, erbij worden geplakt, los in een hoesje worden gedaan of in een apart deel worden gebonden.

Grote berichtgevingen of advertenties die bestaan uit één blad dat aan één of beide kanten is bedrukt, meestal met tekst en zonder afbeeldingen, en gedrukt om opengevouwen te worden lezen. Voor dichtgevouwen bladen waarvan de opdruk de vouwen niet overschrijdt wordt 'folders (drukwerk)' gebruikt.

Te gebruiken voor boeken waarin afbeeldingen een grotere plaats innemen dan tekst, in het bijzonder boeken die voor kinderen of beginnende lezers bedoeld zijn.

Gereedschappen die gebruikt worden voor het bosseleren, bijvoorbeeld het stempelen van tekst op linnen boekbanden, of voor oppervlakken van bladgoud.

Boeken waarin de tekst in meerdere talen naast elkaar is gedrukt.

Techniek voor het maken van kopieën van afbeeldingen of documenten met behulp van een zogeheten polygraaf. Een ouderwetse polygraaf bestaat uit een stompe naald en een pen of penseel die met elkaar zijn verbonden door raamwerken en veren, waardoor de gebruiker het origineel met de naald kan overtrekken terwijl de pen of penseel het overgetrokkene op een vel papier of ander materiaal overzet. De term kan ook worden gebruikt voor een techniek om twee of meer identieke teksten of tekeningen te maken. Polygrafie verwijst ook naar een methode voor kopiëren van schilderijen, uitgevonden door Joseph Booth, ca. 1788. Verder kan polygrafie meer in het algemeen verwijzen naar de kunst of praktijk van het gebruiken van elke machine die kopieën maakt.

Bijbels die meestal uitsluitend illustraties bevatten, soms in combinatie met korte teksten. In vroeger tijden werden ze gebruikt om Bijbelkennis onder ongeletterden te verspreiden. Er zijn talrijke middeleeuwse plaatjes-Bijbels bewaard gebleven, en zelfs exemplaren uit de 11de en 12de eeuw, maar er bestaan ook nog exemplaren uit de 16de eeuw.

Documenten die de tekst van een voordracht of een rede bevatten.

Boek met aanwijzingen, zangteksten met melodie en gebeden voor een processie.

Documenten die officieel bekend gemaakt worden gemaakt of waarvan de tekst in het openbaar wordt omgeroepen. Het betreft met name openbare aankondigingen door functionarissen van een bepaalde verordening, een bepaald plan of een bepaalde stand van zaken.

Verwijst naar boeken of andere documentvormen die het Boek der Psalmen bevatten, dat is samengesteld uit 150 psalmen uit het Oude Testament. Een psalter is meestal onderverdeeld in delen die dagelijks bij de metten en op zondag bij de vespers worden gereciteerd, en wordt gebruikt als liturgisch boek door de clerus bij de breviergebeden of getijden, of door leken voor privégebeden. Naast de psalmen bevatten psalters gewoonlijk ook een kerkelijke kalender, gezangen, geloofsbelijdenissen en de litanie van de heiligen. Koning David en zijn hofmuzikanten werden van oudsher beschouwd als auteurs van de psalmen. De onderwerpen van de psalmen zijn meestal hymnen om God te prijzen en smeekbeden om hulp en mededogen. In de christelijke traditie werden de psalmen zo geïnterpreteerd dat de Heer uit het Oude Testament werd gezien als Christus de Verlosser. Diverse passages uit afzonderlijke psalmen werden gezien als christelijke metaforen en vooraankondigingen. Hiëronymus maakte in de 4de eeuw n. Chr. de Hebreeuwse tekst van de psalmen voor westerse lezers toegankelijk door deze in het Latijn te vertalen. Twee vertalingen zijn gemaakt op basis van de Griekse versie (de Septuagint) en één vertaling rechtstreeks uit de originele taal. De drie versies zijn respectievelijk bekend als de Romeinse, gallicaanse en Hebreeuwse psalters. Het psalter was een van de meest geïllustreerde middeleeuwse teksten in het westen. Deze illustraties begonnen rond 725 n. Chr. en floreerden van de 12de tot de 14de eeuw. De tekst werd vaak verfraaid met prachtige ornamenten en afbeeldingen; psalmen leenden zich echter niet goed voor letterlijke illustratie, in tegenstelling tot de meer verhalende Bijbelgedeelten. Als gevolg hiervan waren de illustraties zeer gevarieerd, zowel in stijl als in iconografie. De meeste geïllumineerde psalters bevatten decoratieve gehistoriseerde beginletters bij de belangrijkste onderverdelingen van de tekst.

Verwijst naar formele tekstberichten die door een netwerkoperator of marconist worden verstuurd. Het zijn eenvoudige tekstberichten, met metagegevens, die door een keten van marconisten worden doorgegeven, waarbij de laatste het uitgeschreven radiogram aflevert bij degene aan wie het is gericht.

Verwijst naar de filosofie, de atheïstische religie en het geloofssysteem waarin wordt gesteld dat Raël de laatste is in een rij profeten die ook Boeddha, Mohammed, Mozes en Jezus Christus omvat. Het raëlisme ontstond in de jaren 70 van de 20ste eeuw. De leer is onder andere gebaseerd op het idee dat het leven op aarde is ontstaan via genetische manipulatie door buitenaardse wezens en dat na de dood het leven kan worden voortgezet door middel van klonen. Steun voor deze en andere leerstellingen wordt gevonden in de natuurwetenschappen en in de Bijbel en andere religieuze teksten. Hoofddoel van het raëlisme is het bereiken van mensenrechten, vrede, liefde en geluk op aarde. De vele voorschriften moedigen aan tot meditatie en ontmoedigen het gebruik van tabak, alcoholische drank en illegale drugs. Het raëlisme hecht veel waarde aan uitvoerende en beeldende kunsten en andere vormen van creativiteit.

Echtheidscertificaat bij een reliek, met attestnummer en tekst over herkomst en echtheid van de reliek, ondertekend door een hooggeplaatste geestelijke.

Versie van een kunstwerk of tekst die zonder verdere wijzigingen klaar is om fotografisch te worden gereproduceerd.

Bindingen met ruimte tussen de rug van het tekstblok en de rug van de band.

Kopiisten die rubrics aanbrengen. Rubrics zijn kopteksten, trefwoorden, rood gedrukte of geschreven indexwoorden in de marge (als de rest van de tekst in zwart is), of teksten die zich op een andere manier onderscheiden door het lettertype. Ze dienen als leidraad bij de inhoud van de pagina's.

Kopteksten, trefwoorden, rood gedrukte of geschreven (als de rest van de tekst in zwart is) indexwoorden in de marge, of teksten die zich op een andere manier onderscheiden door het lettertype, en dienen als leidraad bij de inhoud van de pagina's.

Wordt gebruikt voor de aan elkaar grenzende binnenkantlijnen van twee tegenover elkaar liggende pagina's met tekst.

Een school in het Tibetaanse boeddhisme die de leer volgt van de geleerde en reiziger Drogmi (992-1072). Drogmi is bekend om zijn vertaling in het Tibetaans van de Hevajra Tantra, een belangrijk tantrisch werk en een van de voornaamste teksten van de Sakya-school. Hij is ook verantwoordelijk voor de invoering in Tibet van het Indiase systeem dat bekendstaat als Lam Drey, dat gebruik maakt van de symboliek van de seksuele vereniging als middel om de mystieke re-integratie van het zelf te bereiken. De hevig behoedende Hevajra is de beschermgod van de Sakya-school. De school is bekend om zijn wetenschappelijke productie, in het bijzonder door de exegeses en historische verhandelingen over het boeddhisme. De bekende 'Blauwe annalen', een geschiedenis van het Tibetaanse boeddhisme, zijn in de 15de eeuw geschreven door een volgeling van de school. De school ontleent zijn naam aan het klooster van Sakya, in 1073 gesticht door Konchok Gyalpo, een leerling van Drogmi, 80 km ten noorden van de Mount Everest. Kunga Nyingpo, de zoon van Konchok Gyalpo, maakte de leer van de Sakya-school systematischer. De abten van het klooster van Sakya werden van circa 1270 to 1340 door de Mongoolse heersers van China benoemd tot regenten van Tibet, maar toen de Mongoolse dynastie aan macht inboette, deden de abten van Sakya dat ook. Sakya heeft om de macht gestreden met andere scholen van het Tibetaanse boeddhisme, vooral de Gelug. De abten van Sakya mogen trouwen en het ambt gaat over van vader op zoon of van oom op neef. De Sakya-school kent twee subsekten: de Ngor en de Tshar.

Twee met elkaar verbonden affiches of borden die voor en achter een persoon hangen, en waarop meestal een tekst staat, zoals een advertentie, bericht of aansporing.

Eenheden van meestal twee bladen, een losse en een vastgeplakte, die voor en achter in een boek bevestigd worden tussen de band en het tekstblok.

Chinese rolschilderijen met tekst, kunstzinnige afbeeldingen of beide, die horizontaal worden getoond.

Quilts waarop veel namen, handgeschreven teksten of signaturen staan; meestal gemaakt om geld in te zamelen voor de kerk of een goed doel, waarbij de donateurs een klein bedrag betalen om hun naam op de quilt te laten schrijven of borduren. Geen Nederlands equivalent.

Verwijst naar de periode van het Singasari-rijk (1222-1292 n. Chr.) op Java. In het algemeen wordt de kunst van deze periode gekenmerkt door de vermenging van hindoeïstische, boeddhistische en inheemse iconografische stijlen. Artistieke productie uit deze periode wordt gekarakteriseerd door de aanwezigheid van demonische beeldhouwwerken en maskers en schedelontwerpen die zijn gebaseerd op religieuze concepten in tantrische teksten. Voorbeelden van artistieke productie uit deze periode zijn de Bhairava-figuur, een demonische voorstelling van Shiva, versierd met schedels en vergezeld door buffels in gedraaide posities en Ganesha-beelden die zijn versierd met schedels. Tempels uit deze periode weerspiegelen de stijlen van tantrische magische tempels in Nepal en worden gekenmerkt door gelaagde, ranke constructies.

Elk van verschillende assemblageprocessen waarin toevoegingen stevig op afgewerkte stukken worden geperst. In de context van boekbinden, het proces van het vlakken can bladen of het verzamelen van een tekstblok voor naaien of hechten door ze herhaaldelijk met een hamer te slaan, om ze te samen te persen en plat te maken. Of, bij het opnieuw inbinden, om de rugsteunen te verwijderen. Ook in het kader van het weven of soortgelijke activiteiten, het gerbruik van een klopper of kam om elke nieuwe inslagdraad in de juiste positie tegen de bestaande inslagen te drukken.

Grote of dikke lettertypen die worden gebruikt voor bijvoorbeeld krantekoppen, titelpagina's of advertenties, vaak gedefinieerd als getypte tekst van 24 punten of groter.

Trommen die zo worden aangeslagen dat er door de luisteraar bepaalde kenmerken van een niet-gevocaliseerde tekst in kunnen worden herkend, waarbij deze kenmerken als aanwijzingen dienen voor de betekenis van de woorden die worden getrommeld.

Te gebruiken voor het studiegebied dat tussen architectuur en planning valt en beide overlapt, waarin men zich vooral bezighoudt met het specifieke ontwerpen en de contekstuele integratie van bouwwerken en ruimten in de stad; omvat expertise in bijvoorbeeld landschapsarchitectuur, stadssociologie, milieupsychologie en rechten.

Kinderboekjes die bestaan uit bladzijden van stevig textiel; meestal bevatten ze voornamelijk afbeeldingen en weinig tekst.

Reeksen tekeningen of foto's met begeleidende tekst van nog op te nemen scènes uit een audiovisuele productie.

Wordt over het algemeen gebruikt voor opeenvolgende getekende verhalen, vaak in verschillende delen uitgegeven. Kenmerkend is dat de dialogen in tekstballonnen staan geschreven.

Wordt gebruikt voor Griekse en Latijnse papyri die tussen de categorieën documentaire papyri en literaire papyri vallen, zoals magische teksten en brieven die worden gewaardeerd om hun literaire vaardigheid.

Verwijst naar de stijl en periode van midden-Angkor ten tijde van de heerschappij van koning Suryavarman II (1113-1150 n. Chr.). De stijl van deze periode hangt samen met de uitbreiding van het Angkor-rijk en de oprichting van de staatstempel Angkor Wat. Kenmerkend voor de beeldhouwkunst in deze periode zijn verhalende bas-reliëfs in doorlopende verhalende scènes waarin passages worden uitgebeeld uit hindoeïstische religieuze en mythische teksten, en waarin de kleur rood overheerst als symbool van eerbied. Door het gebruik van ondiepe reliëfs contrasteren de wervelende, drukke figuren in het fries fraai met de strakke, rechte lijnen van de architectuur. Bij de kleinere reliëffiguren van godheden waarmee de muren van heiligdommen waren versierd, overheerst de sensualiteit. Kenmerkende beeldhouwthema's zijn verhalende elementen, koninklijke ambities, koninklijke heldendaden en een gedetailleerde verbeelding van goede en slechte figuren door middel van overdreven verhoudingen en gedetailleerde kledingkenmerken.

Religie en filosofische traditie die haar oorsprong vindt in China, en waarbij de nadruk ligt op individuele vrijheid en spontaniteit, een minimum aan overheidsbemoeienis en sociaal primitivisme, technieken voor zelftransformatie, mystieke ervaringen en individuele en gemeenschappelijke ethische verantwoordelijkheid. De traditie is gebaseerd op de teksten van Tao-te Ching, Chuang-tzu en Lieh-tzu. Later ging de traditie verschillende richtingen uit, wat leidde tot strikt filosofisch taoïsme aan de ene kant en religieus taoïsme aan de andere kant. Het heersende principe van die laatste richting is het streven naar een toestand van 'onsterfelijkheid' door strikte voedingsvoorschriften, beheersing van de ademhaling, meditatie en het visualiseren van de goden in het lichaam, seksuele beheersing, het beoefenen van theoretische innerlijke alchemie (nei-tan) om de yin- en yang-krachten in het lichaam te mobiliseren en het gebruik van magische talismans. Succesvolle volgelingen stonden bekend als hsien (onsterfelijken).

In het algemeen kleine panelen of tabletten met afbeeldingen of tekst, met name miniaturen die zijn geschilderd op kleine houten panelen, of afbeeldingen of oude teksten die in steen of metalen panelen zijn gekerfd of gegraveerd. Specifiek kan de term verwijzen naar kleine panelen met miniaturen die in de Middeleeuwen en de Renaissance werden gebruikt als boekomslagen, of naar kleine panelen waarop het passieverhaal van Christus of heiligen staan afgebeeld die in Italië tijdens de Renaissance ter overdenking aan veroordeelden werden getoond, voorafgaand aan hun executie.

Het maken van technische illustraties, die worden gebruikt ter verduidelijking van informatieve teksten zoals naslagwerken en technische handleidingen, of om een proces of concept toe te lichten.

Illustraties die worden gebruikt om informatieve teksten, zoals naslagwerk en technische handboeken, te verduidelijken.

Kleine bladverliezende boomsoort of grote heester die tot 7 m hoog kan worden en inheems is in het Middellandse Zeegebied. Hij zou al in Myceense teksten zijn vermeld en komt voor in Bijbelse teksten en was bekend in het oude Griekenland. Het sap wordt gebruikt als geneesmiddel en voor de vervaardiging van een terpentijnolie. De vrucht wordt gebruikt bij het broodbakken. De schors en de gallen worden gebruikt bij het looien van leer en voor het bereiden van een drank.

Opschriften die een integraal onderdeel vormen van een kunstwerk, zoals een illuminatie in een manuscript of een tekst op een kruis, en die tot doel hebben de geportretteerde of het tafereel te beschrijven of anderszins te verklaren of te verduidelijken. Worden ook wel gebruikt voor het aankondigen en verklaren van hoofdstukken in een manuscript.

Personen die met bewegingen, gebaren, gezichtsuitdrukkingen, gesproken teksten en intonaties een fictief personage ten tonele voeren in een theater of voor een film- of televisieproductie.

Geschreven, gedrukt, of getypte kopieën van een originele tekst of woorden oorspronkelijk gesproken, zoals van een gerechtelijke procedure, uitzendingen of mondelinge geschiedenis. Transcripten zijn uiterst nauwkeurige kopieën met elke redactionele uitleg of aantekeningen duidelijk te onderscheiden van het origineel, inclusief aanwijzingen van spelfouten of redactionele omissies.

Vertaalde versies van een tekst.

Zij die geschreven en gesproken tekst omzetten van één taal in een andere.

Woorden of zinsdelen waarmee de inhoud van een tekst of iets anders worden aangegeven; onderwerpstrefwoorden worden gekenmerkt door terminologische precoördinatie, hetgeen wil zeggen dat ze een aantal unieke begrippen in één reeks combineren ('Middeleeuwse bronzen vaten', bijvoorbeeld, brengt een periode, een materiaal en een type werk onder in één trefwoord).

Boeken met tropen, dat wil zeggen inleidingen op liturgische gezangen of interpolaties en uitwerkingen van de tekst van de katholieke mis. Ze werden gebruikt totdat het Roomse misboek onder paus Pius V (1566-1572) werd herzien.

Stroming van het tantrisch boeddhisme in China. De naam is afgeleid van het woord 'mantra' in het Indiase Sanskriet, dat 'mystieke wereld' betekent. Tsjen-Jen kwam via het werk van Shubhakarasimha in China terecht in 716 n. Chr. en werd vervolgens verder verspreid door onder meer Amoghavajra (705-774). De stroming was een tijdlang in zwang aan het keizerlijke hof, maar werd nooit bijzonder populair in China. De stroming maakte wel een bloeiperiode door in Japan nadat Kukai een aantal Tsjen-Jen-rituelen en -teksten meenam van een reis naar China in 804; Kukai richtte de Sjingon-stroming van Tsjen-Jen op in zijn vaderland Japan. Tsjen-Jen maakte een opleving door in Tibet gedurende de Yuan-dynastie (1279-1368), maar de stroming die vandaag de dag nog actief is, is net zozeer Tibetaans als Chinees en de intrinsieke kwaliteit van Tsjen-Jen is afgenomen.

Verwijst naar de pre-Angkor-stijl en periode rondom de Cambodjaanse koninkrijken van Tsjen-la (1e tot 9de eeuw) die in hoge mate waren beïnvloed door Indiase ideeën. Deze stijl is vooral zichtbaar in de lager gelegen valleien van de Mekong-rivier. De beeldhouwkundige productie in deze stijl bestaat uit grote, vrijstaande zandstenen figuren van goden uit Hindoe-, Shiva- en Visjnoe-teksten. Religieuze beeldhouwwerken bestaan vaak uit verschillende goden die zijn gecombineerd tot een enkele figuur en worden gekarakteriseerd door gladde, onafgebroken oppervlakken die zijn uitgebreid door middel van brede, frontale vlakken en door uitsparingen aan de zijkanten die zijn verbonden met het massieve blok. Deze periode werd tevens gekenmerkt door de rudimentaire ontwikkeling van niet-Indiase elementen zoals de zandstenen lateien die werden gemaakt voor deuropeningen van bakstenen schrijnen, het concept van de latei als een speciaal attribuut van de geestschrijn en beeldhouwwerken in reliëf die waren gebaseerd op paren van monsterfiguren en bladontwerpen. Boeddhistische iconen in deze stijl zijn gemaakt in zandsteen en zijn minder zinnelijk en verfijnd dan Hindoe-figuren.

Boeken die een of meer verhalen bevatten die uitsluitend door middel van afbeeldingen, dus zonder tekst, worden verteld. Het kan zowel om kinderboeken gaan als om fictie voor volwassenen.

Religieuze teksten die de waarden, ideeën en gedragingen onderzoeken die een godsdienst poogt te bevorderen, met als doel het individu door vrome toewijding naar een uiteindelijke toestand van genade of perfectie te leiden.

Verwijst naar speciale sierkapitalen in geïllumineerde manuscripten die het begin van een vers, alinea of ander tekstgedeelte markeren. In de moderne kalligrafie is de term van toepassing op hoofdletters die zijn opgebouwd door inkting tussen de pennenstreken, en met schreven in de vorm van lange, dunne, rechte lijnen.

Tak van de optica die zich bezighoudt met de doorlating van licht door glas of plastic; wordt met name toegepast bij de transmissie van tekstuele gegevens of beelden. Gebruik 'optische vezel' voor het glas of plastic dat zelf licht doorlaat.

Kleine boeken of pamfletten, meestal goedkoop gedrukt en met teksten als volksverhalen, verhandelingen, ballades of kinderversjes, vroeger gevent door marskramers.

Teksten die voorafgaan aan het hoofdwerk, waarin de auteur bijvoorbeeld ingaat op de redenen waarom of de omstandigheden waaronder hij zijn boek heeft geschreven, of waarin iemand anders iets over die auteur schrijft.

Meestal voor kinderen bedoelde verhalende teksten of gedichtjes waarin wordt gewaarschuwd voor de gevolgen van slecht gedrag of dwaasheid of waarin dergelijk gedrag wordt berispt; wordt ook, op verschillende vakgebieden, gebruikt voor teksten waarin wordt gewaarschuwd tegen eventuele methodologische valkuilen.

Verwijst naar een stijl die wordt geassocieerd met Wajang-poppenspelen, met als kenmerkende elementen het gebruik van een theaterruimte, symboliek, iconografie en episodes uit Javaanse en Arabische legenden, en uit hindoe- en moslimteksten, toegepast in reliëfbeeldhouwwerk en in kunstnijverheid.

Hypertekstdocumenten met tekst of afbeeldingen die toegankelijk zijn via het World Wide Web, waarbij een website als host fungeert.

Kaarten, vaak met voorgedrukte teksten en toepasselijke illustraties, die bij speciale gelegenheden worden verstuurd of gegeven. Gebruik 'ansichtkaarten' voor kaarten die vanaf vakantie-adressen naar familie en kennissen worden gestuurd.

Verwijst naar de periode en de stijl die worden geassocieerd met de heerschappij van de Han-keizers in Chang'an in China tussen 206 v. Chr. en 9 n. Chr. Onder het bewind van Gaodi van 206 tot 195 v. Chr. werden de wetten en instituten uit de Qin-dynastie verder ontwikkeld, waardoor een krachtig, verenigd keizerrijk ontstond. Modellen in graftomben en teksten wijzen erop dat Goadi en de latere keizers verschillende paleizen lieten bouwen, die waren voorzien van een groot aantal objecten, zoals aardewerk, en waarvan de kamers waren gedecoreerd met opgedrukte motieven en beschilderde bakstenen. De bronzen objecten uit deze periode waren voornamelijk gebruiksvoorwerpen, zoals huishoudelijk vaatwerk, dat licht van structuur was en dat meestal niet of uitsluitend met eenvoudige ingesneden patronen werd gedecoreerd.

Verwijst traditioneel naar de eerste Chinese dynastie, waarvan het bestaan nog niet is bewezen. Deze dynastie zou dateren uit het vroege tweede millennium v. Chr. en aan de Shang-dynastie zijn voorafgegaan. Geleerden betwisten de geldigheid van de claim in teksten uit de Zhou-periode dat de Xia heersten over een gebied in het middendal van de Gele Rivier. Er is geen archeologisch gedefinieerde cultuur ontdekt. De veronderstelde datering van de Xia-dynastie valt samen met het vroege deel van de Erlitou-cultuur in de provincie Henan die brons produceerde. De Erlitou-site in het gewest Yanshi, provincie Henan, zou Xia kunnen zijn. Erlitou-keramiek is waarschijnlijk voortgekomen uit Longshan-aardewerk, en bestaat uit grijs, zwart, rood, wit en bruinachtig aardewerk. Het meest opmerkelijk zijn misschien bronzen rituele vaten van Erlitou die in keramiekmallen zijn gevormd. Deze bronzen rituele vaten zijn, evenals ornamenten en jaden voorwerpen, ontdekt in graftomben in Erlitou.

Verzameling teksten van liederen, zonder notenschrift.

Verwijst naar artefacten voorzien van monogrammen, teksten, getallen, symbolen of ontwerpen in intaglio waarmee een reliëfafdruk wordt gemaakt in klei of was, of een andere zachte, taaie substantie. Zegels kunnen vlak of cilindervormig zijn; in het laatste geval wordt de afdruk gemaakt door het zegel over het oppervlak te rollen. De term verwijst ook naar afdrukken die zijn gemaakt in was, klei of een ander zacht materiaal, door contact met een zegel of een ander hard, gegraveerd oppervlak. Zegels worden meestal gebruikt om de authenticiteit van documenten te bevestigen, of als decoratie.

Personen die zegels of voorwerpen met ingegraveerde monogrammen, geschreven tekst, getallen of dessins maken om een afdruk in reliëf te maken in een zachte, kleverige substantie zoals klei of was.

Prent met zegentekst en decoratie. Kan (voor)gedrukt en ingekleurd zijn.

Methode voor het binden van boeken waarbij het gehele tekstblok als een eenheid aan elkaar wordt vastgemaakt door het bindingsmiddel, meestal gaat het om draadkrammen, vanaf de voorkant door het tekstblok naar de achterkant, dicht langs de vouwen van het katern, te halen.

Literair middel waarvan de naam afkomstig is van het Latijnse woord 'allusio', dat een 'woordspel' betekent. Het wordt gebruikt om te zinspelen op of indirect te verwijzen naar een persoon, gebeurtenis, ding of deel van een andere tekst. Allusies onderscheiden zich van middelen als letterlijke citaten of imitaties en zijn gebaseerd op de veronderstelling dat de auteur en lezer een kennisgebied en culturele begrippen delen.